Γιώργος Βελεγράκης: Χρυσή «ανάπτυξη»: Αγώνας για γη και ελευθερία

Χρυσή ανάπτυξη vs Κοινωνικές ανάγκες

Η κατάσταση στη Βόρεια Ελλάδα και κυρίαρχα στη Χαλκιδική αποτυπώνεται με το παραπάνω δίπολο. Από τη μία το κράτος και το ιδιωτικό κεφάλαιο στο πόλο της γρήγορης απάντησης (βλ. «ανάπτυξη») και από την άλλη το κίνημα και η τοπική κοινωνιά στον πόλο  της επαναφοράς των (πραγματικών) ερωτημάτων και της διεκδίκησης συγκεκριμένων αντι-«αναπτυξιακών» απαντήσεων: Ποιος αποφασίζει για τον κοινωνικά δημόσιο χώρο και τη διαχείριση των αγαθών που σχετίζονται άμεσα με την καθημερινότητα; Γιατί ο μόνος νόμιμος συνομιλητής της κυβέρνησης είναι το ιδιωτικό κεφάλαιο; Μπορεί αυτό να εκμεταλλευτεί τη γη χωρίς ΜΑΤ και πλαστικές σφαίρες; Και πώς η κυβέρνηση βαφτίζει μια ολόκληρη κοινωνία παράνομη μειοψηφία, δεν της παρέχει κανένα βήμα διαλόγου και της αναγνωρίζει μόνο το δικαίωμα στην εισπνοή χημικών; Ποιος αποφασίζει για την εμπορευματοποίηση  και την ιδιωτική εκμετάλλευση πεδίων και πηγών που παράγουν τον πλούτο της κοινωνίας και την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη; Πόσο παράλογο θα ήταν τελικά αυτά τα βασικά μέσα και αγαθά να είναι υπό κάποια μορφή κοινής συλλογικής συμμετοχικής ιδιοκτησίας;

Γιώργος Βελεγράκης

Υπ. Διδάκτορας Τμήματος Γεωγραφίας Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Επιστημονικός συνεργάτης των ΦΙΛΩΝ της ΦΥΣΗΣ

  

Διαβάστε όλο το άρθρο στη συνέχεια.

Βασικά σημεία του άρθρου παρουσιάστηκαν στην εκδήλωση για την εξόρυξη χρυσού στη Χαλκιδικη που διοργανώθηκε στον ΙΣΤΟ Ελεύθερο Κοινωνικό Χώρο στο Χαϊδάρι (11/1/2013) Περισσότερα για την εκδήλωση ΕΔΩ.

Χρυσή «ανάπτυξη»: Αγώνας για γη και ελευθερία

 Σύγχρονο Εl Dorado

 

Πριν από όλα, νομίζω οφείλουμε να πούμε ότι ο τίτλος της εκδήλωσης  αποτυπώνει εύγλωττα την πραγματικότητα γύρω από τις εξορύξεις χρυσού: Τα κινήματα ενάντια στις εξορύξεις χρυσού παγκόσμια δεν παλεύουν ενάντια μόνο σε μία περιβαλλοντική καταστροφή, ούτε μόνο ενάντια σε μια «κακή» εταιρεία που εκμεταλλεύεται τη γη τους. Είναι ένας αγώνας όπως τον αποτυπώνει ο τίτλος: «για γη και ελευθερία». Από τη μία μεγάλες εταιρείες που κυριολεκτικά κλέβουν ή εξαγοράζουν κοψοχρονιάς τη γη, θέτουν τα «αναπτυξιακά» τους πρότυπα και την εκμεταλλεύονται στο έπακρο και από την άλλη οι τοπικές κοινωνίες και τα τοπικά κινήματα που καλούνται να ζήσουν με τα απόβλητα, τη κατεστραμμένη γη και χωρίς κανένα μα κανένα οικονομικό ή αναπτυξιακό όφελος.

 

Επομένως όταν ο πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ πριν τις γιορτές έλεγε ότι η Ελλάδα μπορεί να γίνει Εl Dorado επενδύσεων, πέρα από τον κυνισμό, έλεγε μια αλήθεια: Το Ελντοράντο, ταυτίζεται με την αποικιοκρατία της Δύσης και της δίψας της για έλεγχο των άλλων τόπων, η οποία ουδέποτε δίστασε να θυσιάσει ανθρώπινες ζωές και φυσικά οικοσυστήματα στην αναζήτηση πόρων και ορυκτού πλούτου και αυτό συμβαίνει και στην περίπτωση της Χαλκιδικής -μια αποικιοκρατία, έναν εγκλεισμός πόρων. Το διεθνές και το εγχώριο κεφάλαιο ως σύγχρονοι αποικιοκράτες οργανώνουν τη «νόμιμη βία» του κράτους προκειμένου να κάμψει τις κοινωνικές αντιστάσεις και να συσσωρεύσει κέρδη μέσω της υφαρπαγής και της εξαγωγής πλεονάσματος από τη γη.

 

 

Κοιτώντας το παγκόσμιο…

 

Το παραπάνω σχόλιο αποτελεί μια αφετηριακή παρατήρηση. Μερικές «λεπτομέρειες», τώρα, από τον παγκόσμιο χάρτη των εξορύξεων και της αγοράς χρυσού μας προσφέρουν μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα τόσο σε επίπεδο πρακτικών του «κεφαλαίου των εξορύξεων» όσο και σε αυτό των κοινωνικών αντιστάσεων:

 

Παλιότερα θεωρούσαμε ότι οι εξορύξεις μεταλλευμάτων και ειδικά του χρυσού αφορούσε αποκλειστικά τη ληστρική εκμετάλλευση πρώην αποικιών και γενικότερα χώρες του παγκόσμιου Νότου. Ενώ αυτή η διάσταση παραμένει, σήμερα το ανανεωμένο κυνήγι του χρυσού είναι πραγματικά παγκόσμιο. Ανεξάρτητα από την περιοχή ενδιαφέροντος πολυεθνικές εταιρίες καταλαμβάνουν ή αγοράζουν τη γη και προχωρούν σε άμεση εξορυκτική εκμετάλλευση ανεξάρτητα από τις αντιδράσεις και τη διαφορετική θέληση των τοπικών κοινωνιών[1].  Παρόλο τον κυρίαρχο λόγο περί του αντίθετου, οι εξορύξεις ως μοντέλο ανάπτυξης, έχει μείνει ανέπαφο αν δεν έχει διευρυνθεί, στο πλαίσιο του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Ενδεικτιικά είναι τα μεγέθη: Από το 1970 μέχρι το 2004 η εξορύξεις βασικών μετάλων αυξήθηκε κατά 75%, των βιομηχανικών ορυκτών κατά 53% και των κατασκευαστικών μετάλων κατά 106% ενώ ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξήθηκε κατά περίπου 72%[2].

 

Το κράτος σε αυτή τη διαδικασία έχει κομβικό ρόλο καθώς δημιουργεί όλες τις ευνοϊκές συνθήκες (φθηνή κρατική γη, νομοθετικές ρυθμίσεις) που δίνουν τη δυνατότητα στις εταιρίες για εύκολο και γρήγορο πλουτισμό. Με βάση έρευνα της Natural Resource Holdings για το 2012 αναφέρεται ότι το 50% των παγκόσμιων διαθεσίμων για εξορύξεις παραμένει ανεκμετάλλευτο καθώς απαιτούνται μεγάλες επενδύσεις. Ο μόνος τρόπος, αναφέρει η ίδια έρευνα, για να αρθεί αυτό το εμπόδιο είναι να ενισχυθούν οι επενδύσεις από κρατικές παρεμβάσεις και διευκολύνσεις![3]

 

Το 35% του παραγόμενου χρυσού παγκόσμια χρησιμοποιείται ως επένδυση ασφαλείας έναντι, σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού ή όταν η ανταποδοτικότητα άλλων επενδύσεων είναι μικρή. Συνεπώς η τιμή του είναι ιδιαίτερα ελαστική και ανεβαίνει σε περιόδους οικονομικής κρίσης. Ο χρυσός αποτελεί στο νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό αυτό που ο Caffentzis θέτει ως «φαντασιακή αντανάκλαση του φόβου των καπιταλιστών για το τέλος του καπιταλισμού όπως τον γνωρίζουν σήμερα».[4]

 

Το σημαντικότερο: Η εξόρυξη χρυσού, και ειδικά με τη μορφή ανοικτών πεδίων όπως προτείνεται στη Χαλκιδική είναι ιδιαίτερα ρυπογόνος και προκαλεί μη αναστρέψιμες περιβαλλοντικές καταστροφές. Η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ αναφέρει ότι η ρύπανση από υδράργυρο και κυάνιο που προκαλείται από την εξόρυξη χρυσού είναι κατά διαφορά τάξης μεγέθους πιο έντονη από άλλες δραστηριότητες όπως η καύση σκουπιδιών και η διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων.[5]

Εξάλλου, είναι ευρέως αποδεκτό ότι οι δραστηριότητες εξόρυξης παράγουν διάφορες αρνητικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις όπως αποψίλωση των δασών, απώλεια της βιοποικιλότητας, υψηλή κατανάλωση νερού, μόλυνση των υπόγειων υδάτων και του εδάφους και μετανάστευση μεγάλων πληθυσμών. Αυτά τα στοιχεία είναι που προκαλούν κυρίως την ανάπτυξη κινημάτων μέσα στις τοπικές κοινωνίες καθώς βιώνουν τις μη αναστρέψιμες αλλαγές στα οικοσυστήματά τους, την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής τους και πολλές φορές ακόμα και την άμεση απώλεια ζωών.

Σε αυτό το σημείο έχει σημασία να αναφερθούμε και σε συγκεκριμένα παραδείγματα μεγάλων και μη αντιστρέψιμων περιβαλλοντικών καταστροφών από αυτές τις δραστηριότητες[6]:

 

·         Ρουμανία (Baia Mare)

 

Η διαρροή κυανίου στο Δούναβη από τα μεταλλεία χρυσού της Aurul  S. A. χαρακτηρίστηκε ως η δεύτερη μεγαλύτερη περιβαλλοντική καταστροφή μετά το Τσερνόμπιλ στον ευρωπαϊκό χώρο.  Η εταιρεία (αυστραλιανών συμφερόντων) ισχυρίστηκε αρχικά ότι  είναι  σε θέση να επεξεργάζεται τα τοξικά απόβλητα της εξόρυξης χρυσού, τα οποία όμως άρχισαν να εξαπλώνονται  με τον άνεμο ως τοξική σκόνη.  Προκειμένου να αντιμετωπίσει  αυτό το πρόβλημα και  να διαχωρίσει  το χρυσό χρησιμοποίησε τη μέθοδο κυάνωσης, και απόθεσε τα απόβλητα σε φράγμα κοντά στη Bozinta Mare. Στις 30 Ιανουαρίου 2000,  το φράγμα έσπασε και 100.000 κυβ. μέτρα μολυσμένου με κυάνιο νερό (εκτίμηση 100 τόνων κυανίου)  διέρρευσε αρχικά στην παρακείμενη αγροτική γη και  εν συνεχεία στον ποταμό Somes.  Η εταιρεία ισχυρίστηκε ότι  για την αστοχία του φράγματος ευθύνεται  η εκτεταμένη χιονόπτωση. Η διαρροή μόλυνε την παροχή νερού πάνω από 2. 5 εκατ.  Ούγγρων.  Στη περιοχή του ατυχήματος όλα τα ζώα πέθαναν ενώ στη σερβική περιοχή που μολύνθηκε,  80% των υδάτινων οργανισμών εξαφανίστηκε.  Μεγάλοι  πληθυσμοί ψαριών από 62 είδη ( εκ των οποί ων 20 προστατευόμενα)  εξαφανίστηκαν. Τα βαρέα μέταλλα βιοσυσσωρεύτηκαν στη τροφική αλυσίδα με άμεσο αποτέλεσμα το θάνατο αλεπούδων,  βιδρών και  ψαραετών.

 

·         Τουρκία ( Kisladag)

 

Το μεταλλείο χρυσού Kisladag ανήκει  στην καναδική Eldorado Gold Corp. Στις 11 Αυγούστου 2012 και  μετά από ισχυρές βροχοπτώσεις προκλήθηκαν κατολισθήσεις στις εγκαταστάσεις εκχύλισης κοντά στην πόλη Ουσάκ.  Ομάδα εμπειρογνωμόνων που επιθεώρησε το ορυχείο διαπίστωσε διαρροή κυανίου στον αέρα,  το έδαφος και  το νερό.  Η εταιρεία δεν εξέδωσε καμία προειδοποιητική ανακοίνωση όπως όφειλε σύμφωνα με το έγγραφο Περιβαλλοντικής Εκτίμησης της εταιρείας.  Προηγούμενη διαρροή αποβλήτων τον Ιούνιο του 2006,  είχε προκαλέσει  σε μεγάλο αριθμό κατοίκων της περιοχής,  συμπτώματα δηλητηρίασης από κυανιούχα,  όπως έντονους πονοκεφάλους,  δύσπνοια, μούδιασμα των άκρων και  ρίγη. 

·         Φινλανδία,  ( Talvivaara)

 

Την 4η Νοεμβρίου 2012 στο ορυχείο Talvivaara (ιδιοκτησίας Talvivaara Mining Company plc), διαπιστώθηκε τοξική διαρροή νερού (περί που 6000 m3/h)  με υψηλές συγκεντρώσει ς νικελίου και  ουρανίου.  Πιθανή αιτία θεωρείται  η διάρρηξη της λίμνης υγρών αποβλήτων. Το ορυχείο ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2008,  υποσχόμενο μι α “εξορυκτική αναγέννηση” ,  με την εφαρμογή μιας νέας μεθόδου “βιοεκχύλισης” για την εξαγωγή μικροσκοπικών συγκεντρώσεων ορυκτών. Τα πρώτα προβλήματα εμφανίστηκαν με την έναρξη των εργασιών,  με σύμπτωμα την έντονη μυρωδιά υδρόθειου. Ακολούθησαν οι  διαρροές αποβλήτων το 2008 και  2012.  Καταγράφηκε ο θάνατος ενός εργαζόμενου από εισπνοή υδρόθειου και  η υφαλμύριση των κοντινών,  στο ορυχείο λιμνών.  Η εποπτεύουσα αρχή ( Κέντρο Οικονομικής Ανάπτυξης,  μεταφορών και  περιβάλλοντος του Kainuu)  καταγγέλλεται  γι α πλήρη αδράνεια και  παραδέχεται  την αδυναμία της να εποπτεύσει  αποτελεσματικά τις δραστηριότητες της εταιρείας. Σύμφωνα με καταγγελία της Greenpeace ( δημοσίευση στις 8/11)  άνθρωποι  που εμπλέκονται στην κατασκευή τμημάτων του ορυχείου έδρασαν συγχρόνως και ως περιβαλλοντική ελεγκτική αρχή υπεύθυνη για τον έλεγχο των κατασκευών.  Ενώ η εξόρυξη ουρανίου αποτελεί μέρος της δραστηριότητας του ορυχείου, το ουράνιο δεν αναφέρθηκε καθόλου ούτε στην εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της εταιρείας ούτε στην περιβαλλοντική άδεια που χορηγήθηκε καταδεικνύοντας την πλήρη αναντιστοιχία μεταξύ εγκεκριμένων σχεδίων-μελετών και  εφαρμογής.  Παρ ‘ όλα αυτά έχει  επιτραπεί  στην Talvivaara να εξάγει  εκατοντάδες τόνους ουρανίου ετησίως από μετάλλευμα μαύρου σχιστόλιθου από το 2008. 

 

·         Σουηδία ( Jokkmokk)

 

Οι  γηγενεί ς πληθυσμοί  των saami  στην περιοχή διαμαρτύρονται  γι α καταπάτηση των δικαιωμάτων τους από σκανδιναβικές και  πολυεθνικές εξορυκτικές εταιρείες. Ισχυρίζονται  η εκτεταμένη μεταλλευτική δραστηριότητα καταστρέφει  τη βασική οικονομική δραστηριότητα τους (εκτροφή ταράνδων), αγνοεί  πλήρως τη πολιτιστική τους κληρονομιά και  καταπατεί  την ήδη περιορισμένη έκταση γης που τους ανήκει. Καταγγέλλουν επίσης την αδράνεια της Σουηδικής κυβέρνησης η οποία επανειλημμένα έχει δεχθεί έντονη κριτική από τα Ηνωμένα Έθνη -και  για τα κενά στη σουηδική μεταλλευτική νομοθεσία- που αδυνατεί να προστατέψει  τα δικαιώματά τους.

 

·         Ινδία ( περιοχή Mangalur, Karnataka)

 

Πρόσφατη δημοσίευση στο Journal of Hazardous Materials αναδεικνύει άλλη μια περίπτωση εκτεταμένης μόλυνσης εδάφους και υπογείων υδάτων από μεταλλευτικές δραστηριότητες εξόρυξης χρυσού. Η συγκέντρωση αρσενικού στα υπόγεια ύδατα βρέθηκε έως και 30 φορές μεγαλύτερη από το όριο ασφαλείας (10 ppb)  που θέτει  ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ενώ κάποια δείγματα εδάφους εμφάνισαν συγκεντρώσεις αρσενικού μέχρι  και 200 φορές μεγαλύτερες από τα θεσπισμένα όρια ασφαλείας.  Αυξημένες συγκεντρώσει ς αρσενικού παρατηρήθηκαν και  στα δείγματα μαλλιών και νυχιών εθελοντών κατοίκων της περιοχής.  Στο χωριό που βρίσκεται τέσσερα χιλιόμετρα από το ορυχείο χρυσού έχουν αναφερθεί  πολλές περιπτώσεις καρκίνων και  δερματοπαθειών εξαιτίας του αρσενικού.

 

Έχει σημασία να δούμε επίσης και τις αντιστάσεις που έχουν αναπτυχθεί σε διάφορα μέρη του κόσμου. Είναι φανερό από το είδος τη διάρκεια και τα εμπλεκόμενα μέρη του κάθε κινήματος ότι πρόκειται για έναν πραγματικό αγώνα για «γή και ελευθερία». Ο παρακάτω πίνακας αποτυπώνει μερικά κινήματα (ίσως τα σημαντικότερα παγκόσμια) ενάντια σε εξορυκτικές δραστηριότητες.

 

Πίνακας 1: Καταγραφή αντιστάσεων ενάντια σε μεταλλεία και εξορυκτικές δραστηριότητες παγκόσμια[7]

 

…ερχόμαστε στο τοπικό

Σε αυτό το παγκόσμιο πλαίσιο και με δεδομένες τις μνημονιακές πολιτικές στην Ελλάδα ας δώσουμε μια απάντηση στο (εν πολλοίς προσχηματικό) ερώτημα που μας θέτει ο κυρίαρχος αναπτυξιακός λόγος: Κάθεστε πάνω σε έναν πλούτο και δεν θέλετε να τον αξιοποιήσετε; Το ίδιο ακριβώς ερώτημα τίθεται  και για την εξόρυξη υδρογονανθράκων. Το ερώτημα όμως πρέπει να τεθεί στην πραγματική του βάση. Πως πεδία χρυσού που μέχρι τώρα ήταν ανύπαρκτα για το εγχώριο και διεθνές κεφάλαιο, ξαφνικά έρχονται στο προσκήνιο; Είναι γνωστό ότι υπάρχει ορυκτός πλούτος στη βόρεια Ελλάδα, γιατί όμως επιλέγεται η επιθετική και ταχύτατη εκμετάλλευση του τώρα;

 

Η Ελλάδα σήμερα, όπως και οι υπόλοιπες χώρες του ευρωπαϊκού χρεωμένου Νότου βιώνει ότι και η Λατινική Αμερική και η Αφρική κατά τις δεκαετίες του 1980 και 1990. Δεν είναι ότι σήμερα στην βόρεια Ελλάδα έχουμε νέα πεδία χρυσού που δεν γνωρίζαμε. Σήμερα τα πεδία αυτά έρχονται στο φως γιατί η κρίση έχει μειώσει το συνολικό κόστος εξόρυξης και τα κάνει «εμφανή»[8]. Η «ανάγκη εξυπηρέτησης του χρέους» μας έχει προσαρμόσει δομικά σε οργανισμούς του διεθνούς κεφαλαίου όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ, σε ένα συγκεκριμένο μοντέλο ανάπτυξης με πλήρη εκμετάλλευση και της τελευταίας δυνατότητας εύρεσης πηγών. Το πλέγμα γεγονότων και πολιτικών επιλογών είναι εμφανές: Το κράτος χρωστάει, προσαρμόζεται δομικά στις απαιτήσεις «ανάκαμψης» του ΔΝΤ, πουλάει τη δημόσια γη και τις πηγές του και τελικά το διεθνές και το εγχώριο κεφάλαιο οργανώνουν τη «νόμιμη βία» του κράτους προκειμένου να κάμψει τις κοινωνικές αντιστάσεις και να συσσωρεύσει κέρδη μέσω της υφαρπαγής[9] και της εξαγωγής πλεονάσματος από τη γη.

 

Το δε συνολικό κόστος εξόρυξης για τους καπιταλιστές μειώνεται εν μέσω κρίσης καθώς το κόστος εργασίας γίνεται μικρότερο (π.χ. μείωση μισθών), η αγορά της γης κοστίζει λιγότερο (άμεσες και φθηνές πωλήσεις κρατικής γης λόγω χρέους), η κοινωνικής αντίστασης καταστέλλεται ευκολότερα σε «έκτακτες καταστάσεις» λόγω κρίσης και υπάρχει εμφανή μείωση του εξωτερικού κόστους (βλ. περιβάλλον) με την «νόμιμη» καταπάτηση ή έκτακτη αλλαγή περιβαλλοντικής νομοθεσίας και ρυθμίσεων[10]. Επομένως οι δραστηριότητες μπορεί να γίνουν ιδιαίτερα επικερδείς, ειδικά αν συνδυαστούν με την υψηλή τιμή του χρυσού σε περίοδο κρίσης.

 

 

Χρυσή ανάπτυξη vs Κοινωνικές ανάγκες

Η κατάσταση στη Βόρεια Ελλάδα και κυρίαρχα στη Χαλκιδική αποτυπώνεται με το παραπάνω δίπολο. Από τη μία το κράτος και το ιδιωτικό κεφάλαιο στο πόλο της γρήγορης απάντησης (βλ. «ανάπτυξη») και από την άλλη το κίνημα και η τοπική κοινωνιά στον πόλο  της επαναφοράς των (πραγματικών) ερωτημάτων και της διεκδίκησης συγκεκριμένων αντι-«αναπτυξιακών» απαντήσεων: Ποιος αποφασίζει για τον κοινωνικά δημόσιο χώρο και τη διαχείριση των αγαθών που σχετίζονται άμεσα με την καθημερινότητα; Γιατί ο μόνος νόμιμος συνομιλητής της κυβέρνησης είναι το ιδιωτικό κεφάλαιο; Μπορεί αυτό να εκμεταλλευτεί τη γη χωρίς ΜΑΤ και πλαστικές σφαίρες; Και πώς η κυβέρνηση βαφτίζει μια ολόκληρη κοινωνία παράνομη μειοψηφία, δεν της παρέχει κανένα βήμα διαλόγου και της αναγνωρίζει μόνο το δικαίωμα στην εισπνοή χημικών; Ποιος αποφασίζει για την εμπορευματοποίηση  και την ιδιωτική εκμετάλλευση πεδίων και πηγών που παράγουν τον πλούτο της κοινωνίας και την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη; Πόσο παράλογο θα ήταν τελικά αυτά τα βασικά μέσα και αγαθά να είναι υπό κάποια μορφή κοινής συλλογικής συμμετοχικής ιδιοκτησίας;

 

Η Αριστερά και τα κοινωνικά κινήματα στην προσπάθεια απάντησης των παραπάνω πραγματικών ερωτημάτων, είναι διαρκώς «καταδικασμένοι» στην εύρεση και υλοποίηση σχεδίων και υποδειγμάτων στον αντίποδα της ανάπτυξης, για μια πραγματική οικονομία των αναγκών. Οι αξιακές αρχές στη βάση των οποίων λειτουργεί αυτή η οικονομία, δεν είναι άλλες από αυτές της αλληλεγγύης, της ισότητας, του σεβασμού στη φύση, της δημοκρατίας, και της χωρικής και κοινωνικής δικαιοσύνης.

 

Γιώργος Βελεγράκης

Υπ. Διδάκτορας Τμήματος Γεωγραφίας Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Επιστημονικός συνεργάτης των ΦΙΛΩΝ της ΦΥΣΗΣ

geovele@gmail.com

 

---

[1]http://www.miningwatch.ca/

[2] Özkaynak, B., Rodriguez-Labajos, B., Arsel, M., Avcı, D., Carbonell, M.H., Chareyron, B., Chicaiza, G., Conde, M., Demaria, F., Finamore, R., Kohrs, B., Krishna, V.V., Mahongnao, M., Raeva, D., Singh, A.A., Slavov, T., Tkalec, T., Yánez, I., Walter, M., Živčič, L., 2012. Mining Conflicts around the World: Common Grounds from Environmental Justice Perspective, EJOLT Report No. 7, 198 p.

[3]http://www.nrh.co.il/i/pdf/NRH_Research_2012%20World_Gold_Deposits.pdf

[4]Κείμενο του G. Caffentzis με τίτλο Κάτω από το ηφαίστειο: Κρίση και χρυσός στη Βόρεια Ελλάδα από την έκδοση Ενάντια στα μεταλλεία Χρυσού του ανοιχτού συντονιστικού Θεσσαλονίκης ενάντια στα μεταλλεία χρυσού.

[5]http://www.alterthess.gr/content/%C2%ABi-xrysi%C2%BB-epoxi-tis-krisis-tis-sissys-petrakoy

[6] Τα στοιχεία είναι από το (υπό δημοσίευση) άρθρο της Μ.Χριστιανού στο οικολογικό ένθετο της Αυγής Οικοτριβές.

[7] Özkaynak, B., Rodriguez-Labajos, B., Arsel, M., Avcı, D., Carbonell, M.H., Chareyron, B., Chicaiza, G., Conde, M., Demaria, F., Finamore, R., Kohrs, B., Krishna, V.V., Mahongnao, M., Raeva, D., Singh, A.A., Slavov, T., Tkalec, T., Yánez, I., Walter, M., Živčič, L., 2012. Mining Conflicts around the World: Common Grounds from Environmental Justice Perspective, EJOLT Report No. 7, 198 p.

[8]Βλ. http://blog.postwachstum.de/the-rise-of-a-new-extractivism-and-the-plea-for-degrowth-20121016/

[9]Ο όρος από τον Χάρβευ.

[10]Βλ. και πάλι http://blog.postwachstum.de/the-rise-of-a-new-extractivism-and-the-plea-for-degrowth-20121016/