Με αφορμή το Κάβο Σίδερο και τις δηλώσεις του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ κ.Δερμιτζάκη |“Τουρισμός που δεν πληγώνει” η εναλλακτική πρόταση στο νεοφιλελεύθερο μοντέλο του μαζικού τουρισμού

[Αφίσα του 2009]

Με αφορμή τις δηλώσεις  του Βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ κ. Δερμιτζάκη : “Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι υπέρ της επένδυσης στο Τοπλού, από την στιγμή που τα δεδομένα αναπροσαρμόστηκαν, όσων άφορα τον αριθμό των κλινών. Έτσι όπως έχει εξαγγελθεί αυτή η επένδυση, είναι εφικτή και την στηρίζουμε” δημοσιεύουμε ένα άρθρο, που είχε γραφτεί αλλά δεν είχε δημοσιευτεί, μετά την ημερίδα των ΦτΦ με θέμα "Τουρισμός που δεν πληγώνει" (9/3/2013)

Προφανώς και διαφωνούμε με αυτές τις τουριστικές "επενδύσεις"  Fast Track και με τους υποστηρικτές εκείνους που πληγώνουν το περιβάλλον.

---------------

“Τουρισμός που δεν πληγώνει”

η  εναλλακτική πρόταση στο νεοφιλελεύθερο μοντέλο του μαζικού τουρισμού

 Το ελληνικό Δίκτυο των Φίλων της Φύσης σε συνεργασία με το  Πανεπιστήμιο Αιγαίου,  το Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων, την Ελληνική Φωτογραφική Εταιρεία, την MONUMENTA οργάνωσε έκθεση φωτογραφίας και μια ημερίδα με θέμα “Τουρισμός που δεν  πληγώνει” από τις 6-9 Μαρτίου 2013. Η έκθεση φωτογραφίας, που είχε μεταφερθεί από την Αυστρία στην Αθήνα, με θέματα απ' όλο τον κόσμο,  ήταν μια κριτική στο μαζικό τουρισμό που αφήνει βαρύ οικολογικό αποτύπωμα, χωρίς να συμβάλει ουσιαστικά στην τοπική ανάπτυξη των περιοχών και συχνά καταπατά τα εργασιακά και ανθρώπινα δικαιώματα των εργαζομένων σε αυτόν.

Στο διαγωνιστικό τμήμα υπήρξαν θέματα για το δικαίωμα των ΑΜΕΑ στον τουρισμό, τη συμμετοχή των επισκεπτών στην τοπική κοινωνική ζωή, το σεβασμό στην  ήθη και έθιμα των μόνιμων κατοίκων  κ.λπ.

Στην ημερίδα και στα εργαστήρια  που συμμετείχαν εκατό άτομα μίλησαν και συντόνισαν οι: Christian Baumgarther, Πάρις Τσάρτας, Μαρία Κονιώτη, Σταύρος Πασίρογλου, Ειρήνη Γρατσία,  Γιάννης Σχίζας, Σοφία Δημητρίου, Ελένη Νιάρχου, Δήμητρα Σκούφη – Κατσιδονιώτη, Χριστιάνα Βλαχάκη,  Αναστάσιος Παππάς, Κώστας  Φωτεινάκης. Επίσης μια ομάδα εθελοντών των ΦΤΦ δούλεψε από το Νοέμβριο και μετά προκειμένου να πραγματοποιηθεί η έκθεση και η Ημερίδα.

Η ημερίδα εκτός από το κομμάτι των ομιλιών περιελάμβανε και τρία διαφορετικά βιωματικά εργαστήρια, ώστε οι συμμετέχοντες να έχουν μια εικόνα στην πράξη του τι σημαίνει ο εναλλακτικός τουρισμός.

Έναυσμα για την οργάνωση τόσο της έκθεσης όσο και της ημερίδας ήταν κυρίως η πολιτική αντιμετώπιση του τουρισμού από την ελληνική πολιτεία. Διαπιστώνουμε ότι η μορφή του νεο-φιλελευθερισμού στον τουρισμό εμφανίζεται κυρίως προτάσσοντας το ψευτο-δίλλημα “προστασία του περιβάλλοντος ή τουριστική ανάπτυξη”. Η απάντηση για τους εμπνευστές και οπαδούς του ψευτο-διλήμματος είναι απλή. Τουριστική “ανάπτυξη” με διαδικασίες fast track χωρίς κανένα περιβαλλοντολογικό έλεγχο, με Ειδικές Οικονομικές Ζώνες περιορισμένων εργασιακών δικαιωμάτων και αμοιβών, “αξιοποίηση” περιοχών ενταγμένες στο σύστημα NATURA, περιοχών μέσα σε οικιστικούς ιστούς που διαφορετικά θα μπορούσαν να αποτελέσουν πνεύμονες πρασίνου, δόμηση τουριστικών μεγαθηρίων σε ακτογραμμές και μικρά νησιά. Επίσης μελέτες δείχνουν πως οι εργαζόμενοι στον κλαδο του τουρισμού είναι από τους λιγότερους ικανοποιημένους εργαζόμενους (επισφαλής και εποχιακή εργασία με διευρυμένο ωράριο και συνεχώς μειούμενη “σεζόν”). Ενώ από τα χρήματα που σπαταλά ένας τουρίστας για ένα “πακέτο” διακοπών προσφερόμενο από τα μεγάλα τουριστικά “πολυεθνικά” πρακτορεία, ποσοστό μικρότερο του 10% παραμένει στην εθνική οικονομία και πολύ μικρότερο στην τοπική κοινότητα η οποία υφίσταται και όλες τις αρνητικές συνέπειες που προκύπτουν από την εξάντληση της φέρουσας ικανότητας μιας περιοχής, εξαιτίας του μαζικού τουρισμού.

Από την άλλη ο προσανατολισμός τόσο των NatureFriends International, όσο και του Ελληνικού Δικτύου Φίλων της Φύσης είναι αντιδιαμετρικά αντίθετος με τα παραπάνω. Αειφορία στον τουρισμό σημαίνει αναζήτηση της χρυσής τομής ανάμεσα σε παράγοντες όπως: οικονομική ευημερία, φυσικοί και πολιτιστικοί πόροι, καλές συνθήκες εργασίας, ικανοποίηση των αναγκών των τουριστών και ταυτόχρονα φροντίδα και εξασφάλιση των ίδιων αναγκών των επόμενων γενεών. Για να επιτευχθούν όλα τα παραπάνω υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις και βήματα που μπορούν να οδηγήσουν στην αειφορία.

Συγκεκριμένα, είναι ιδιαίτερα σημαντικό όσο κι αν έχει υπάρξει πια αλλοίωση του περιβάλλοντος γενικά στον πλανήτη να προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε αλλά και να προστατέψουμε ότι έχει απομείνει. Τα τουριστικά προϊόντα (σουβενίρ, τρόφιμα που καταναλώνονται κλπ) επιβάλλεται να είναι τοπικά κι όχι εισαγόμενα, προκειμένου να τονώνεται η τοπική οικονομία. Δεν πρέπει να υπάρχει καθοδήγηση από τουριστικούς πράκτορες για τον “πολιτισμό που πουλάει”. Ο πολιτισμός είναι κάτι συνεχώς διαμορφούμενο και δε χωράει σε κλισέ τύπου “φουστανελλάδες”, “αρχαιοελληνικό μεγαλείο” κλπ. 

Στους ήδη διαμορφωμένους “μεγάλους τουριστικούς προορισμούς”  πρέπει να εφαρμοστούν μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος και  αποκατάστασης της ζημιάς που προκαλούνται λόγω της ύπαρξης και της φύσης αυτών.

Ο τοπικός πληθυσμός είναι απαραίτητο να ερωτάται, να συνδιαμορφώνει και να συμμετέχει ισότιμα στις τουριστικές επενδύσεις στον τόπο του. Ο τουρισμός μπορεί να ωφελήσει μια κοινότητα, αλλά και να είναι ποιοτικός όταν υπάρχει διασπορά επισκεπτών σ' όλη τη διάρκεια του έτους κι όχι υπερσυγκέντρωση για ένα δυο μήνες το χρόνο.

Για το Ελληνικό Δίκτυο των ΦΤΦ απαιτείται στροφή στην προβολή κυρίως πεζοπορικών, ποδηλατικών, περιηγητικών, πολιτιστικών, αρχαιολογικών διαδρομών (π.χ. Διαδρομές με βάση τις περιγραφές του Παυσανία, τους άθλους του Ηρακλή, τα σημαντικά κτίρια αρχιτεκτόνων σε μια πόλη π.χ. Τσίλερ, τον τουρισμό με εθελοντική εργασία προς όφελος μιας κοινότητας, την προστασία της βιοποικιλότητας μιας περιοχής, την εργασία και διαμονή σε αγροκτήματα για μάζεμα ελιάς, μαστίχας κλπ, τη συμμετοχή σε φεστιβάλ π.χ. Ολυμπίας, Μήλου, το συνδυασμό τουρισμού και γνώσης π.χ. μαθήματα ελληνικής γλώσσας, χορών, μεσογειακής διατροφής).

 Οι ΦτΦ στηρίζουν προβάλλουν τις εναλλακτικές μορφές και το “δίκαιο αειοφορικό τουρισμό”. Οι ΦτΦ πιστεύουν ότι μόνο τα αιτήματα προς τις κυβερνήσεις, φορείς κλπ. δεν φτάνουν. Χρειάζεται ενεργό συμμετοχή πολιτών και όσων εμπλέκονται με τον τουρισμό έμμεσα και άμεσα (ξενοδόχοι, εστιάτορες, πράκτορες, περιβαλλοντικές οργανώσεις, παραγωγοί προϊόντων κ.ο.κ.), ώστε να “δημιουργήσουμε αυτό που ζητάμε”.

Οι εμπλεκόμενοι με τον τουρισμό που έχουν ως αρχή “άνθρωποι και το περιβάλλον πάνω από τα κέρδη” (Ρίο 1992) - οφείλουν να εκπαιδευτούν, να αποκτήσουν οριζόντια επικοινωνία – συνεργασία και αλληλοϋποστήριξη μεταξύ τους,  να δημιουργήσουν δελεαστικά αλλά δίκαια «πακέτα» τουρισμού  χωρίς μεσάζοντες (ή όσο το δυνατόν με λιγότερους κρίκους μεσαζόντων).  Η προβολή του “δίκαιου και αειφόρου τουρισμού στην Ελλάδα”,  όπως το δίκαιο εμπόριο, μπορεί να αποτελέσει μία πρόκληση σε ένα ειδικό τουριστικό κοινό με περιβαλλοντικές και κοινωνικές αξίες που κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις είναι πρόθυμο να  στηρίξει την τοπική οικονομία επισκεπτόμενο τη χώρα μας.  

Οι ΦτΦ θα στηρίξουν  με όσες δυνάμεις, κύρος, και επιρροή διαθέτουν τις υπηρεσίες του τουρισμού  που έχουν κοινές αντιλήψεις για έναν τουρισμό που δεν πληγώνει το περιβάλλον και την κοινωνία....

Χριστιάνα Βλαχάκη – Τάσος Παππάς – Κώστας Φωτεινάκης

[για την ομάδα τουρισμού των Φίλων της Φύσης/ Naturefriends Greece]