[Οι ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/Naturefriends Greece συνυπογράφoυν την επιστολή | Μέλη του συλλόγου συμμετέχουν από τη σύσταση της Πρωτοβουλίας | Διαβάστε τις θέσεις των ΦΙΛΩΝ της ΦΥΣΗΣ/Naturefriends Greece για τη διαχείριση των απορριμμάτων]
----------------
Σε πείσμα όλων όσοι καλλιεργούν την παραίτηση και τον εφησυχασμό, η Πρωτοβουλία συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων (ΠΡΩΣΥΝΑΤ) καλεί σε νέες τοπικές και περιφερειακές συλλογικές δράσεις. Πιο συγκεκριμένα, σε συνέχεια της παρέμβασής της για την αναθεώρηση του περιφερειακού σχεδιασμού διαχείρισης αποβλήτων της Αττικής, δημοσιοποιεί ανοιχτή επιστολή προς τα περιφερειακά και δημοτικά συμβούλια όλης της χώρας, ζητώντας «η αναθεώρηση των περιφερειακών σχεδιασμών διαχείρισης αποβλήτων να αποκτήσει ουσιαστικό περιεχόμενο.
Σκοπός της νέας πρωτοβουλίας είναι να σπάσει το πλέγμα της σιωπής που καλύπτει την τόσο κρίσιμη διαδικασία της αναθεώρησης των περιφερειακών σχεδιασμών, να προκαλέσει το (αυτονόητο ;) ενδιαφέρον των αυτοδιοικητικών και των πολιτών και να ενεργοποιήσει περιφερειακές πρωτοβουλίες διαμόρφωσης εναλλακτικών προτάσεων διαχείρισης, με επίκεντρο τη μείωση των αποβλήτων, την προδιαλογή και την ανακύκλωση σε αποκεντρωμένες υποδομές χαμηλού κόστους.
Στην ανοιχτή επιστολή καταγράφονται οι βασικές προτάσεις και προτεραιότητες ενός ριζικά διαφορετικού μοντέλου διαχείρισης, ενώ επισημαίνεται ότι: «Είναι η ώρα για την Αυτοδιοίκηση να αξιοποιήσει το θεσμικό της ρόλο, να κινητοποιηθεί και
να κινητοποιήσει τους πολίτες. Να μην επιτρέψει να σχεδιάζουν πίσω από την πλάτη μας, με την αυτοδιοίκηση στη γωνία, στο ρόλο του διεκπεραιωτή αποφάσεων που λαμβάνονται κεντρικά και επιβάλλονται με αδιαφάνεια.
Ας γίνει άμεσα το πρώτο βήμα, δίνοντας ουσιαστικό περιεχόμενο και διεκδικώντας ενημέρωση, πραγματική διαβούλευση και ενεργό συμμετοχή στις διαδικασίες αναθεώρησης των Περιφερειακών Σχεδιασμών».
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ανοιχτής επιστολής.
Ανοιχτή επιστολή
προς τα περιφερειακά και δημοτικά συμβούλια
Η αναθεώρηση των περιφερειακών σχεδιασμών διαχείρισης αποβλήτων
να αποκτήσει ουσιαστικό περιεχόμενο, με στόχο το κοινωνικό και περιβαλλοντικό όφελος
Μετά από πολλά χρόνια αδράνειας, ατελέσφορων σχεδίων και ιδιαίτερα κακών επιδόσεων, διανύουμε μια περίοδο, στην οποία δρομολογούνται εξελίξεις που θα καθορίσουν για πολλές δεκαετίες τη διαχείριση των απορριμμάτων στη χώρα.
Οι λύσεις που έχουν επιλεγεί δεν είναι στην κατεύθυνση της μείωσης των απορριμμάτων και της διαλογής στην πηγή των ανακυκλώσιμων και των οργανικών υλικών. Δεν είναι, δηλαδή, στην κατεύθυνση που μεγιστοποιεί το κοινωνικό και περιβαλλοντικό όφελος. Παρόλο που, θεωρητικά, όλοι αναγνωρίζουν σαν βέλτιστη λύση την πρόληψη, τη μείωση και την ανακύκλωση και παρόλο που το νομοθετικό πλαίσιο επιτάσσει αυτήν την ιεράρχηση, στην πράξη αυτές οι αρχές αγνοούνται επιδεικτικά. Αντίθετα, μέσω πολύχρονων ΣΔΙΤ (Συμπράξεων Δημόσιου - Ιδιωτικού Τομέα) που δρομολογούνται στις περισσότερες περιοχές της χώρας, επιλέγεται μια εντελώς διαφορετική κατεύθυνση: η συλλογή, σχεδόν, του συνόλου των απορριμμάτων σε σύμμεικτη και, συνεπώς, υποβαθμισμένη μορφή και η «επεξεργασία» τους σε τεράστιες κεντρικές εγκαταστάσεις. Άμεσος στόχος αυτού του σχεδιασμού είναι τα κέρδη των εταιρειών που θα κατασκευάσουν και θα λειτουργήσουν τις μονάδες αυτές και απώτερος στόχος η καύση, μια ακριβή, αναποτελεσματική και επικίνδυνη διαδικασία.
Σε αυτήν την επιλογή εντάσσεται και η εσπευσμένη αναθεώρηση των Περιφερειακών Σχεδιασμών Διαχείρισης Αποβλήτων, οι περισσότεροι των οποίων συντάχθηκαν την περίοδο 2005 – 2006, με ορίζοντα αναθεώρησής τους τα 5 ή 6 χρόνια. Ενώ, λοιπόν, έπρεπε να έχουν αναθεωρηθεί εδώ και 3-4 χρόνια και ενώ, με βάση το υφιστάμενο πλαίσιο, θα έπρεπε να έχει προηγηθεί ο εθνικός σχεδιασμός, το ΥΠΕΚΑ με επιστολή της Γ.Γ. του, στις 1.4.2014, ζήτησε τηνεπικαιροποίηση των ΠΕΣΔΑ και τη σύνταξη των Στρατηγικών Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων μέχρι τον Οκτώβρη του 2014. Αρμόδιοι για την εκπόνηση των ΠΕΣΔΑ είναι οι περιφερειακοί φορείς διαχείρισης (ΦοΔΣΑ) και όπου αυτοί δεν λειτουργούν αναλαμβάνουν οι Περιφέρειες.
Τι προβλήματα υπάρχουν;
· Πρώτο πρόβλημα είναι ότι μέχρι σήμερα δεν γνωρίζουμε τίποτα, καθώς η διαδικασία της αναθεώρησης εξελίσσεται (ή δεν εξελίσσεται) ερήμην των δήμων και των πολιτών. Ας σημειωθεί ότι στην ίδια μεθόδευση, της αποξένωσης, δηλαδή, των Δήμων από ένα μέχρι χθες βασικό τομέα αρμοδιότητάς τους, ο νέος ενιαίος κώδικας αυτοδιοίκησης περιορίζει το ρόλο τους μόνο στις διαδικασίες συλλογής και μεταφοράς.
· Δεύτερο πρόβλημα αποτελεί το γεγονός ότι ο αντίστοιχος εθνικός σχεδιασμός δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη. Το εθνικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων (ΕΣΔΑ) και το εθνικό σχέδιο πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων (ΕΣΣΠΔΑ) τέθηκαν τμηματικά σε μια υποτυπώδη διαβούλευση (Δεκέμβρης 2013 - Γενάρης 2014) και ακόμη περιμένουμε την τελική τους εκδοχή.
· Το σοβαρότερο, τέλος, πρόβλημα είναι ότι η αναθεώρηση των ΠΕΣΔΑ, στο βαθμό που στις περισσότερες περιφέρειες έχουν δρομολογηθεί οι νέες μονάδες μέσω ΣΔΙΤ, μετατρέπεται σε μια προσχηματική διαδικασία επικύρωσης αποφάσεων που λήφθηκαν έξω από τις διαδικασίες του εθνικού και περιφερειακού σχεδιασμού.
Τι προοιωνίζουν αυτές οι εξελίξεις;
Με απλά λόγια, αυτό που σήμερα κρίνεται είναι η παράδοση μιας δημόσιας λειτουργίας, για την οποία πληρώνουν οι ίδιοι οι πολίτες (αγοράζουν τα υλικά που απορρίπτονται, πληρώνουν για την ανακύκλωσή τους μέσα στην τιμή αγοράς, πληρώνουν υποχρεωτικά δημοτικά τέλη για τη διαχείριση των απορριμμάτων και πληρώνουν δεύτερη φορά για την ανακύκλωση που δεν γίνεται), σε λίγους μεγαλοεργολάβους οι οποίοι έχουν, ήδη, σχεδιάσει και επιβάλλει λύσεις έξω από κάθε λογική ορθολογικής διαχείρισης. Η οικονομική πλευρά του ζητήματος είναι σκανδαλώδης. Οι μονάδες που προτείνονται έχουν δυσθεώρητο κόστος κατασκευής, ενώ η λειτουργία τους θα εκτοξεύσει τα δημοτικά τέλη. Προδιαγράφονται αφύσικα μεγάλες δυναμικότητες, που θα εξυπηρετούνται με μακροχρόνιες συμβάσεις για εξασφαλισμένες ποσότητες σύμμεικτων σκουπιδιών.
Η οικολογική και κοινωνική πτυχή του ζητήματος είναι, επίσης, σκανδαλώδης: ο περιορισμός του κοινωνικού ελέγχου θα έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο τη μείωση της συμμετοχής και της κινητοποίησης των πολιτών, αλλά και πολλές άλλες δυσώδεις πλευρές. Όπως π.χ. την παράνομη διάθεση βιομηχανικών και τοξικών αποβλήτων. Τέλος, η κατασπατάληση πολύτιμων υλικών και ενέργειας, που ανακτώνται με την πραγματική ανακύκλωση και οι ρυπογόνες διαδικασίες διάθεσης, που συνεπάγεται η συλλογή των απορριμμάτων σε σύμμεικτη μορφή, μπορούν να διαπιστωθούν από τις ίδιες τις μελέτες που καταθέτουν οι επίδοξοι «επενδυτές». Αρκεί κανείς να κοιτάξει τις ποσότητες του υπολείμματος και των παραγόμενων υλικών στις μονάδες επεξεργασίας, που στο μεγαλύτερο μέρος τους αφορούν τοξική καύσιμη ύλη.
Απέναντι στην αδηφαγία των μεγαλοεργολάβων,
με τη συνέργεια κυβέρνησης και τρόικας, είναι ώρα για συντονισμένη δράση
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Από την πλευρά των πολιτών, υπάρχει ήδη μια έντονη δραστηριοποίηση, που έχει μορφοποιηθεί με την κατάθεση συγκεκριμένης αναλυτικής πρότασης για την αποκεντρωμένη διαχείριση με έμφαση στη διαλογή στην πηγή. Μιας πρότασης, που έχει εξειδικευτεί σε πολλές περιπτώσεις για δήμους και περιφέρειες μέσα από κατά τόπους συνεργασίες και η οποία συναντά ευρεία συναίνεση. Υπάρχουν, επίσης, συνεταιριστικά κοινωνικά εγχειρήματα και άλλου είδους πρωτοβουλίες, που επιχειρούν να προωθήσουν την ανακύκλωση, να εμπνεύσουν και να δώσουν διέξοδο στους πολίτες, δίνοντας έμπρακτα παραδείγματα μιας διαφορετικής αντίληψης. Η κινητικότητα αυτή, εκφράστηκε και την περίοδο των αυτοδιοικητικών εκλογών. Αρκετά υποψήφια δημοτικά και περιφερειακά σχήματα έθεσαν κεντρικό θέμα στην ατζέντα τους τη διαχείριση των απορριμμάτων, έγιναν δεκάδες εκδηλώσεις σε όλη τη χώρα και διατυπώθηκαν ενστάσεις στους προωθούμενους σχεδιασμούς. Πρόσφατη και ειδικής σημασίας είναι η καταδίκη των ρυθμίσεων του νέου ενιαίου κώδικα Αυτοδιοίκησης, από πλήθος αυτοδιοικητικών σχημάτων και συλλογικοτήτων πολιτών όλης της χώρας.
Υπάρχει λοιπόν και πλούσια εμπειρία και εναλλακτικές προτάσεις για τα θεσμικά όργανα της Αυτοδιοίκησης. Η αναθεώρηση των ΠΕΣΔΑ, είναι μια ευκαιρία για να τεθεί πάλι το θέμα σε δημόσια συζήτηση, να ανασταλούν οι δημοπρατήσεις των μεγάλων έργων ΣΔΙΤ και να διεκδικηθεί ένας ριζικά διαφορετικός σχεδιασμός:
· Να προβλεφθούν τοπικά - δημοτικά σχέδια διαχείρισης στερεών αποβλήτων, με ορίζοντα την 1/1/2015 και στόχο την άμεση, ορατή μείωση των δημοτικών αποβλήτων, που θα έχουν ανάγκη μεταφοράς σε περιφερειακές υποδομές διαχείρισης. Για να υποβοηθηθούν οι ΟΤΑ, θα πρέπει να εκπονηθεί ένα βασικό εγχειρίδιο τοπικών δράσεων, που μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα.
· Να προσδιορισθούν οι παραγόμενες ποσότητες και η σύνθεση των ΑΣΑ και να διασφαλιστεί η αποφυγή της ανάμιξης με βιομηχανικά, τοξικά, μολυσματικά απόβλητα.
· Να επικαιροποιηθούν και να τεθούν φιλόδοξοι ποσοτικοί στόχοι για τη διαλογή στην πηγή βιοπαποδομήσιμων και ανακυκλώσιμων υλικών
· Να θεσμοθετηθεί ένα ανώτατο όριο για τη συνολική δυναμικότητα των αποκεντρωμένων μονάδων ήπιας επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και των ΧΥΤΥ, συμβατό με τους προωθημένους στόχους της ανάκτησης - ανακύκλωσης.
· Να λυθούν τα όποια θεσμικά προβλήματα και να διευκολυνθούν οι δήμοι να αποκτήσουν μεγαλύτερη εμπλοκή, αναπτύσσοντας δικά τους συστήματα ανακύκλωσης και διάθεσης των υλικών, τουλάχιστον στον τομέα των υλικών συσκευασίας και των οργανικών (βιοαποδομήσιμα).
· Να εξασφαλιστούν τα αναγκαία μέσα και οι πόροι για την υλοποίηση ενός εναλλακτικού σχεδίου με κατεύθυνση την εγγύτητα της διαχείρισης των απορριμμάτων στον τόπο παραγωγής τους και μέτρα για την πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση, τη διαλογή στην πηγή. Υπάρχει η δυνατότητα να κατευθυνθούν οι δημόσιοι πόροι, που προορίζονται για έργα περιβάλλοντος, ώστε να χρηματοδοτηθούν, κατά προτεραιότητα, οι τοπικές δράσεις και όχι τα συγκεντρωτικά έργα διαχείρισης σύμμεικτων απορριμμάτων.
Είναι η κατάλληλη στιγμή: στην έναρξη της θητείας των νέων αυτοδιοικητικών αρχών και ταυτόχρονα στην έναρξη της νέας προγραμματικής περιόδου 2014-2020, μπορεί να επιλεγεί και να υλοποιηθεί ένα νέο μοντέλο, με στόχο την εξασφάλιση των μέγιστων ωφελειών από την άποψη των θέσεων εργασίας, της μείωσης των δημοτικών τελών, της ορθολογικής διαχείρισης, της προστασίας του περιβάλλοντος. Είναι η ώρα για την Αυτοδιοίκηση να αξιοποιήσει το θεσμικό της ρόλο, να κινητοποιηθεί και να κινητοποιήσει τους πολίτες. Να μην επιτρέψει να σχεδιάζουν πίσω από την πλάτη μας, με την αυτοδιοίκηση στη γωνία, στο ρόλο του διεκπεραιωτή αποφάσεων που λαμβάνονται κεντρικά και επιβάλλονται με αδιαφάνεια. Ας γίνει άμεσα το πρώτο βήμα, δίνοντας ουσιαστικό περιεχόμενο και διεκδικώντας ενημέρωση, πραγματική διαβούλευση και ενεργό συμμετοχή στις διαδικασίες αναθεώρησης των Περιφερειακών Σχεδιασμών.
Πρωτοβουλία συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων (ΠΡΩΣΥΝΑΤ)
Υποστηρικτικό υλικό
Θέσεις και ενέργειες της πρωτοβουλίας μας στα ζητήματα που προαναφέρθηκαν μπορείτε να βρείτε ηλεκτρονικά στο http://prosynat.blogspot.gr/. Ενδεικτικά:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου