Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Επισκόπηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής 2019 – Ελλάδα

[Ανεξαρτήτως από την άποψη που μπορεί να έχει ο καθένας μας για την περιβαλλοντική πολιτική της Ελλάδας, θεωρούμε ότι είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το θέμα]

Επισκόπηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής 2019 – Ελλάδα 

 Σύνοψη 

Η Ελλάδα και η Επισκόπηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής (ΕΕΠΠ) 

Στην ΕΕΠΠ του 2017, οι βασικές προκλήσεις που προσδιορίστηκαν για την Ελλάδα όσον αφορά την εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής και νομοθεσίας της ΕΕ ήταν οι εξής:

 αντιμετώπιση των προβλημάτων στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων και, ειδικότερα, κλείσιμο των παράνομων χώρων υγειονομικής ταφής και επεξεργασία των επικίνδυνων αποβλήτων· 

 βελτίωση της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, με τη θέσπιση αποτελεσματικού εθνικού συστήματος προστασίας, καλύτερη ενημέρωση και δημιουργία των κατάλληλων κινήτρων για βιώσιμες επενδύσεις· και 

 ολοκλήρωση της εφαρμογής της οδηγίας για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων. 

Οι πολύπλοκες διοικητικές δομές και διαδικασίες στην Ελλάδα, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές καθυστερήσεις και σημεία συμφόρησης, αποτελούν ενίοτε το βασικό εμπόδιο για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. 

Μετά τη δημοσίευση της ΕΕΠΠ του 2017, η Ελλάδα δεν έχει ακόμη διοργανώσει εθνικό διάλογο για την ΕΕΠΠ, ο οποίος θα συνέβαλε στην αντιμετώπιση των ως άνω προκλήσεων. 

Πρόοδος όσον αφορά την αντιμετώπιση των προκλήσεων από την ΕΕΠΠ του 2017 

Σύμφωνα με την ΕΕΠΠ του 2019, έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος ως προς τη διαχείριση αποβλήτων, καθώς πλέον εφαρμόζεται το στρατηγικό πλαίσιο διαχείρισης αποβλήτων και έχουν εγκριθεί τα εθνικά και περιφερειακά σχέδια διαχείρισης αποβλήτων. Επιπλέον, ο αριθμός παράνομων χώρων υγειονομικής ταφής που εξακολουθούν να βρίσκονται σε λειτουργία ή χρήζουν αποκατάστασης μειώθηκε με την πάροδο των ετών. Ωστόσο, η παύση της λειτουργίας των εναπομενόντων χώρων υγειονομικής ταφής θα είναι ιδιαίτερα δυσχερής εάν δεν κατασκευαστούν νέες εγκαταστάσεις. Η Ελλάδα πρέπει να καταβάλει μείζονα προσπάθεια, ώστε να δημιουργήσει επαρκές δίκτυο εγκαταστάσεων για την αποτελεσματική διαχείριση του συνόλου των επικίνδυνων αποβλήτων που παράγονται στη χώρα. Έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος ως προς τα νομικά και θεσμικά βήματα που απαιτούνται για την αύξηση της ανακύκλωσης αποβλήτων και την επέκταση των προγραμμάτων διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού (ΔΕΠ). Εντούτοις, σύμφωνα με την «έκθεση έγκαιρης προειδοποίησης» της Επιτροπής για το 2018, η Ελλάδα διατρέχει τον κίνδυνο να μην εκπληρώσει τον στόχο για αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης αστικών αποβλήτων σε 50 % μέχρι το 2020.

 Όσον αφορά την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, πρόσφατα η Ελλάδα επέκτεινε σημαντικά το θαλάσσιο τμήμα του ελληνικού δικτύου Natura 2000. Ανέπτυξε νομοθεσία για τη θέσπιση φορέων διαχείρισης των τόπων που έχουν ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000 και ξεκίνησε να εφαρμόζει πλήρες ολοκληρωμένο έργο LIFE για τη φύση. Αυτά τα θετικά βήματα θα πρέπει να ακολουθηθούν από συγκεκριμένη επιτόπια δράση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκλήσεων που προσδιορίστηκαν στην προηγούμενη έκθεση. 

Όσον αφορά την επεξεργασία των αστικών λυμάτων, έχουν σημειωθεί θετικά βήματα, όπως η συστηματική αξιολόγηση και η στρατηγική αναδιοργάνωση των επενδυτικών αναγκών της χώρας. Οι εν λόγω προσπάθειες αναμένεται να οδηγήσουν σε ταχεία δημιουργία των απαραίτητων υποδομών, ιδίως στους οικισμούς (ήτοι, πληθυσμιακά κέντρα ή τόποι οικονομικής δραστηριότητας) κατά των οποίων έχουν κινηθεί διαδικασίες επί παραβάσει. 

Παραδείγματα ορθών πρακτικών 

 Στα συγκεκριμένα μέτρα για μια ολοκληρωμένη στρατηγική πολιτικής για την κυκλική οικονομία συγκαταλέγονται: i) πρόσφατα θεσπισθέν εθνικό σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία, στο οποίο προβλέπονται βραχυπρόθεσμα μέτρα και μακροπρόθεσμες προτεραιότητες· ii) ο νόμος του 2017 για την ανακύκλωση, ο οποίος προσαρμόζει την ισχύουσα νομοθεσία στις αρχές της κυκλικής οικονομίας· και iii) φόρουμ για την κυκλική οικονομία, το οποίο ενθαρρύνει τον διάλογο μεταξύ των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών για την ενίσχυση της ανάπτυξης επιχειρηματικών μοντέλων και καινοτομιών προσαρμοσμένων στην κυκλική οικονομία.

 Τα τοπικά σχέδια διαχείρισης (αστικών) αποβλήτων, που ενσωματώθηκαν στα περιφερειακά σχέδια, θέτουν ως βασικό στόχο τη χωριστή συλλογή των βιολογικών αποβλήτων. Η Ελλάδα έχει προγραμματίσει τη διάθεση σημαντικού ποσοστού των ενωσιακών κονδυλίων σε μέτρα και υποδομές διαχείρισης αποβλήτων, ιδίως δε σε ολοκληρωμένες εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων και σε προγράμματα διαχωρισμού στην πηγή. 

 Διατίθενται κίνητρα για την ενθάρρυνση της αγοράς αυτοκινήτων με χαμηλότερες εκπομπές CO2 και τα καινούρια οχήματα που αγοράζονται Ελλάδα συγκαταλέγονται μεταξύ των πλέον φιλικών προς το περιβάλλον στην ΕΕ. 

 Όσον αφορά την περιβαλλοντική διακυβέρνηση, το Συμβούλιο της Επικρατείας ακολουθεί προοδευτική προσέγγιση για την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα. Επιπλέον, όλες οι διοικητικές διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένων αυτών που σχετίζονται με το περιβάλλον, έχουν καταστεί σημαντικά πιο διαφανείς χάρη στο πρόγραμμα διαφάνειας «Διαύγεια».

Ολόκληρη η έκθεση ΕΔΩ