Κώστας Φωτεινάκης: "ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ – ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΛΙΜΕΝΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ - Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ"

[Η φωτογραφία είναι η περιοχή  υποδοχής κρουαζιερόπλοιων στην είσοδο του λιμένα του Πειραιά -  από την ιστοσελίδα του Οργανισμού Λιμένος Πειραιά]

Ομιλία του Κώστα Φωτεινάκη στη διημερίδα που διοργάνωσε το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δραπετσώνας με θέμα:

«Το Λιμάνι του Πειραιά: ένα λιμάνι βιώσιμο, ένα λιμάνι για όλους …»

----

ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ – ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΛΙΜΕΝΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ - 

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ

[το συνοδευτικό power point είναι διαθέσιμο για όποιον ενδιαφέρεται]

[Κώστας Φωτεινάκης – 8.11.2019 – ΚΠΕ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ] 

[3, 4]

Α. Το Ελληνικό Δίκτυο «ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ»/Naturefriends Greece, έχει νομική μορφή σωματείου, ιδρύθηκε το 2007 και αποτελεί τμήμα της Διεθνούς  Οργάνωσης Naturefriends International/NFI (1895). https://www.nf-int.org/. Από το 2018 είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Seattle to Brussels και εκπρόσωπός του στην Ελλάδα  http://s2bnetwork.org. Οι ΦτΦ/NFGR ήταν εθνικοί συντονιστές της εκστρατείας people4soil για να χαρακτηριστεί το έδαφος κοινό αγαθό και συνεργάζονται με Ευρωπαϊκές και Διεθνείς οργανώσεις και Κοινωνικά Δίκτυα για το περιβάλλον, το δίκαιο εμπόριο, τον πολιτισμό κ.ά.

Φέτος, το 2019 υλοποιούμε το έργο «Πράσινη Ενέργεια και Πολίτες: Σχεδιασμός, Εκπαίδευση, Εφαρμογή», με τη χρηματοδότηση του Πράσινου Ταμείου, το οποίο ολοκληρώνεται τέλος Νοεμβρίου και θα παρουσιαστεί στις 2 Δεκεμβρίου 2019 σε δημόσια εκδήλωση. Το έργο υλοποιείται με τη συνεργασία πέντε φορέων, με διαφορετική νομική υπόσταση,  και αυτό το κάνει από μόνο του ενδιαφέρον, μιας και οι συνεργασίες στη χώρα μας δεν είναι και τόσο διαδεδομένες.

[5]

Περιβάλλον: είναι «το σύνολο των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων και στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν την οικολογική ισορροπία, την ποιότητα της ζωής, την υγεία των κατοίκων, την ιστορική και πολιτιστική παράδοση και τις αισθητικές αξίες». [ν.1650/1987 – άρθρο 2.1 ΟΡΙΣΜΟΙ]

[6]

Ο όρος Βιώσιμη ή Αειφόρος Ανάπτυξη (Α.Α.) δηλώνει την «ανάπτυξη που καλύπτει τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες». (UN General Assembly 1987, σελ. 54). Με απλούστερα λόγια η βιώσιμη ανάπτυξη θα μπορούσε να περιγραφεί με την πρόταση «Τον κόσμο αυτόν δεν τον κληρονομήσαμε από τους γονείς μας, τον δανειστήκαμε από τα παιδιά μας». [νόμος 1650/87 - άρθρο 2.1 Ορισμοί)

[7]

Β. Οι 17 ΣΒΑ (SDGs) και οι 169 Υποστόχοι (Targets)

Στις 25 Σεπτεμβρίου 2015, στο πλαίσιο ειδικής Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης Ηνωμένων Εθνών, υιοθετήθηκαν από 193 εκπροσώπους κρατών, οι 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (Sustainable Development Goals – SDGs) και οι  169 Υποστόχοι (targets) τους.  Η ποιοτική  διαφορά της «Ατζέντας 2030», σε σχέση με προηγούμενους στόχους του ΟΗΕ, είναι ότι οι 17 στόχοι είναι παγκόσμιοι/ οικουμενικοί, καθώς καλούνται να τους υλοποιήσουν όλες οι χώρες, ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες.

Ο 17ΣΒΑ, όπως και η αρχή της αειφορίας, έχουν δεχθεί σκληρή κριτική, χαρακτηρίζονται από πολλούς υποκριτικοί, γιατί πολλές από τις μεγάλες και αναπτυγμένες χώρες που τους υιοθέτησαν, όχι μόνο δεν τους εφαρμόζουν, αλλά πράττουν ακριβώς το αντίθετο, όπως π.χ. δεν λαμβάνουν πρακτικά μέτρα για την  εξάλειψη της φτώχειας, την καλή υγεία, τις καλές δουλειές και ορθές πρακτικές, τη  μείωση των ανισοτήτων, μέτρα για την κλιματική αλλαγή, την ειρήνη και τη δικαιοσύνη.

[8]

Για το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ, οι 17ΣΒΑ είναι αντικείμενο διεκδίκησης από την Κοινωνία των Πολιτών.

[9]

Γ. Τα Λιμάνια και οι 17ΣΒΑ - World  Ports Sustainability Program/ WPSP

International Association of Ports and Harbors

Στις 12 Μαΐου 2017 η Διεθνής Ένωση Πόλεων και Λιμένων (δεν γνωρίζω αν συμμετέχουν Δήμοι λιμένες από την Ελλάδα) αποφάσισε να δημιουργήσει ένα Πρόγραμμα Παγκόσμιας Λιμενικής Αειφορίας. Το Πρόγραμμα Αειφορίας του Παγκόσμιου Λιμένα βασίζεται στην Πρωτοβουλία Παγκόσμιων Λιμένων για το Κλίμα που ξεκίνησε το IAPH το 2008. Το Πρόγραμμα Παγκόσμιας Λιμενικής Αειφορίας θα υλοποιήσει τους 17ΣΒΑ των Ηνωμένων Εθνών σε πέντε θέματα.

ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ

1.    Το κλίμα και η ενέργεια

2.    Κοινοτικός προσανατολισμός και διάλογος μεταξύ πόλεων

3.    Διακυβέρνηση και ηθική

4.    Ελαστική Υποδομή

5.    Ασφάλεια και προστασία

Στο πρόγραμμα έχουν παρουσιαστεί διάφορα έργα τα οποία υλοποιούνται από  πόλεις λιμάνια, κανένα όμως από την Ελλάδα.

[10]

Δ. 10 goals for sustainable port cities

AIVP - The worldwide network of port cities | Διεθνής Ένωση Πόλεων και Λιμένων (AIVP)

Η Agenda 2030 της AIVP περιλαμβάνει 10 στόχους που υποδεικνύουν το βασικές προκλήσεις για βιώσιμες λιμενικές πόλεις και 46 μέτρα για δράση. Κάθε ένας από τους 10 στόχους της AIVP συνδέεται με πολλούς ΣΒΑ, ανταποκρινόμενος στην ολιστική προσέγγιση για την αειφόρο ανάπτυξη. Στόχος μας – λένε οι υπεύθυνοι του προγράμματος -  είναι να εμπνεύσουμε το λιμάνι και τους παράγοντες της πόλης να ενεργούν σύμφωνα με την Ατζέντα AIVP 2030.

[11]

Τους 10 Στόχους για τη βιωσιμότητα των πόλεων λιμένων τους υπογράφουν 67 πόλεις λιμένες απ΄ όλο τον κόσμο και καμία πόλη λιμάνι από την Ελλάδα, άρα και από τον ΟΛΠ.

[12]

Ε. Ο Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς και οι 17 ΣΒΑ

Από μια πρώτη έρευνα που κάναμε ο ΟΛΠ δεν φαίνεται να έχει δεσμευτεί με την Agenda 2030 της AIVP (Δ) ούτε συμμετέχει στο πρόγραμμα World  Ports Sustainability Program/ WPSP (Γ). Επίσης ο ΟΛΠ δεν έχει καμία αναφορά και στην ιστοσελίδα του για τους 17ΣΒΑ.

Ωστόσο στην ιστοσελίδα του, (ο ΟΛΠ ΑΕ) αναφέρει ότι «είναι μέλος του Ευρωπαϊκού δικτύου λιμένων EcoPorts και εφαρμόζει περιβαλλοντική διαχείριση που είναι πιστοποιημένη, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα PERS (Port Environmental Review System) του ΕSPO (European Sea Ports Organisation). Επίσης διαθέτει πιστοποιημένο σύστημα διαχείρισης ποιότητας και περιβάλλοντος σύμφωνα με τα Διεθνή πρότυπα ISO 9001:2015 & ISO 14001:2015.

Ειδικότερα την παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος 2019 η ΟΛΠ ΑΕ δήλωσε ότι έχει αναλάβει δράσεις εστιασμένες στην βελτίωση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος:

Από το 2009, σε συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, υλοποιείται ένα ολοκληρωμένο Πρόγραμμα για την παρακολούθηση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος στο λιμένα μέσω ειδικού μόνιμου σταθμού παρακολούθησης

Η ΟΛΠ Α.Ε. παρουσίασε τη Δευτέρα 24.06.2019 την Έκθεση Εταιρικής Υπευθυνότητας 2018 στα κεντρικά γραφεία του Οργανισμού. Όπως δήλωσε ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΟΛΠ Α.Ε. Captain Fu Chengqiu: “Η ΟΛΠ Α.Ε. αναγνωρίζει την ευθύνη που της αναλογεί απέναντι σε κοινωνικά, πολιτιστικά και περιβαλλοντικά ζητήματα και μέσα από τη λειτουργία της και τις επιχειρηματικές της αποφάσεις σέβεται, προστατεύει και προωθεί το θεσμό της Εταιρικής Υπευθυνότητας”.

[13]

Σύμφωνα με τις στατιστικές για τους πρώτους πέντε μήνες του 2019, ο τομέας της κρουαζιέρας του λιμανιού του Πειραιά παρουσίασε αύξηση περίπου 14% σε σύγκριση με το 2018 και το homeporting (αφίξεις και αναχωρήσεις από το λιμάνι του Πειραιά), που είναι στρατηγικός στόχος της διοίκησης του ΟΛΠ, έδειξε σημαντική αύξηση 24%.

[14]

Το ερώτημα που προκύπτει από τα παραπάνω στοιχεία είναι πόσο μπορεί να αυξάνει ο τομέας της κρουαζιέρας στο λιμάνι του Πειραιά; Υπάρχουν καταγγελίες ότι η φέρουσα ικανότητα του Πειραιά δεν αντέχει περαιτέρω αύξηση. Ήδη καταγράφονται σοβαρά κυκλοφοριακά προβλήματα στη μετακίνηση στην περιοχή του λιμανιού από τις αφίξεις και τις αναχωρήσεις των κρουαζεροπλοίων.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Από το γεγονός ότι η ΟΛΠ Α.Ε. συντάσσει Έκθεση Εταιρικής Υπευθυνότητας «για κοινωνικά, πολιτιστικά και περιβαλλοντικά ζητήματα» και αξιοποιώντας το πνεύμα αλλά και των συγκεκριμένων ΣΒΑ, όπως ο 17 ΣΒΑ (Συνεργασία για τους Στόχους), θα μπορούσαν οι Δήμοι του ευρύτερου λιμένα του Πειραιά, αλλά και οι οργανώσεις της ΚτΠ να διεκδικήσουν αντισταθμιστικά οφέλη αλλά και ειδικότερα μέτρα ανάδειξης ιστορικών και πολιτιστικών στοιχείων, περισσότερα μέτρα για την προστασία του αστικού περιβάλλοντος, το κυκλοφοριακό και την κίνηση στο λιμένα. Αντισταθμιστικά οφέλη προς όφελος της κοινωνίας και περιορισμού της όχλησης, όχι όμως ως αντάλλαγμα για να μειωθεί ο έλεγχος και η κριτική από την ΚτΠ.

[15]

ΣΤ. ΣΟΒΑΡΕΣ ΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΛΙΜΑΝΙΩΝ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ
Στην ημερίδα που είχε διοργανωθεί από το ECOCITY  τον Μάρτιο του 2015 στη Θεσσαλονίκη, μεταξύ των άλλων παρουσιάστηκαν ως κύρια προβλήματα, η ρύπανση του αέρα και της θάλασσας, ο θόρυβος, ο κυκλοφοριακός φόρτος και ο εγκλωβισμός της πόλης.

Τα προβλήματα αυτά, είναι κοινά στα περισσότερα λιμάνια, σε ορισμένα όμως απ΄ αυτά παρουσιάζονται με μεγαλύτερη οξύτητα, ανάλογα με τη λιμενική πόλη όπως π.χ. ο κυκλοφοριακός φόρτος και ο εγκλωβισμός της πόλης στα λιμάνια της Ραφήνας και του Πειραιά.

[16]

Στις 28 Μαΐου του 2015 καταγράφτηκαν τρομερά υψηλές τιμές ατμοσφαιρικών ρύπων στο λιμάνι του Πειραιά από τον Γερμανικό Οργανισμό Προστασίας της Φύσης και του Περιβάλλοντος (NABU), τον εταίρο της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας στην BirdLife International. Συγκεκριμένα, ενώ η επιβάρυνση στον αστικό ιστό κυμαίνεται συνήθως στα 3.000-5.000 σωματίδια ανά κυβικό εκατοστό αέρα, στον τερματικό σταθμό κρουαζιερόπλοιων διαπιστώθηκε συγκέντρωση πάνω από 100.000 σωματιδίων!

Στις 28 Μαρτίου 2017, υπογράφεται από περιβαλλοντικές οργανώσεις στη Ρώμη η Διακήρυξη για τον ορισμό της Μεσογείου ως Περιοχής Ελέγχου Εκπομπών για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από τα πλοία.

[17]

Tο πρόβλημα των ρύπων στα λιμάνια, και όχι μόνο,  φαίνεται να περιορίζεται αρκετά, μετά την πρόσφατη απόφαση του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού / International Marine Organization – IMO, να εφαρμόσει από 1^η Ιανουαρίου 2020 ένα νέο κανονισμό που θα προβλέπει 0,50 % παγκόσμιο ανώτατο όριο διοξειδίου του θείου έναντι του τρέχοντος ορίου του 3,50%, εκτός και αν χρησιμοποιείται σύστημα καθαρισμού καυσαερίων (scrubbers).

[18] [19]

Ωστόσο αν και η μείωση των τιμών, από 3,50% σε 0,50% περιεκτικότητα του διοξειδίου του θείου στα καύσιμα των πλοίων είναι σε θετική κατεύθυνση, αυτό το 0,50% είναι «πεντακόσιες φορές υψηλότερο όριο, από το αντίστοιχο πρότυπο για την ξηρά. Έτσι, τα πλοία εξακολουθούν να παραμένουν μια σημαντική πηγή τοξικής ατμοσφαιρικής ρύπανσης.» όπως θα ανακοινωθεί και επίσημα στο 4o Μεσογειακό Συνέδριο Ναυτιλίας που διοργανώνουν Περιβαλλοντικές οργανώσεις με θέμα «Στον δρόμο προς μια Μεσογειακή Περιοχή Ελέγχου Εκπομπών». Το συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στις 20 Νοεμβρίου 2019 στο Εμπορικό και  Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιά. [από την Ελλάδα η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ]

ΕΠΑΜΕΡΧΟΜΑΣΤΕ στον νέο κανονισμό του ΙΜΟ και στο σύστημα καθαρισμού καυσαερίων (scrubbers).

Το πρώτο πλοίο της ελληνικής επιβατηγού ναυτιλίας στο οποίο τοποθετήθηκε και ολοκληρώθηκε το νέο σύστημα καθαρισμού καυσαερίων Scrubbers είναι το «Mykonos Palace» των «Μινωικών Γραμμών», Απρίλιος 2019.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας το Λιμενικό Σώμα έχει προετοιμαστεί και με σύγχρονα μέσα θα ελέγχει την ποιότητα των καυσίμων και τις εκπομπές ρύπων, όχι μόνο στα λιμάνια, αλλά και εν πλω. (χρήση σύγχρονης  τεχνολογίας με drones)

[20]

Τα μέτρα του IMO για τη βελτίωση των καυσίμων τα είχα προαναγγείλλει, στις 13 Ιουνίου 2018, στη συγκέντρωση που είχε γίνει στην Πειραϊκή με θέμα  «ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑ, ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΛΙΜΑΝΙΟΥ & ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ». Τότε είχα υπογραμμίσει ότι η επίκληση των ρύπων από την Επιτροπή Κατοίκων ως επιχείρημα για να μην επεκταθεί το λιμάνι στην Πειραϊκή θα χάνει προοδευτικά την αξία του και τη δυναμική του.

[21]

(Ωστόσο και παρά τα μέτρα του IMO που θα ισχύσουν από την 1^η Ιανουαρίου 2020) Το βασικό συμπέρασμα της έκθεσης για την Κρουαζιέρα από την ΜΚΟ NABU 2019, (BIRD LIFE Γερμανίας) που παρουσιάστηκε τον Ιούνιο είναι:

Η αγορά της κρουαζιέρας ανεβαίνει και ρυπαίνει όλο και περισσότερο τον αέρα και το κλίμα. Μόνο ένα μικρό μέρος του στόλου γίνεται καθαρότερο, η πλειοψηφία του κλάδου συνεχίζει να βασίζεται σε βαρύ μαζούτ.

[22]

[εκτός όμως από τη ΜΚΟ MADU και το 4^ο Μεσογειακό Συνέδριο των Περιβαλλοντικών Οργανώσεων που θα γίνει στις 20.11.209 στον Πειραιά, υπάρχουν και άλλοι οργανισμοί, που εργάζονται για τη μείωση και τον έλεγχο των ρύπων στις μεταφορές και στα λιμάνι όπως….]

Ο οργανισμός Transport & Environment, ο οποίος ιδρύθηκε το 1990 και εκπροσωπεί περίπου 60 οργανισμούς από 25 χώρες της Ευρώπης, με κύριο στόχο να περιοριστεί η περιβαλλοντική επιβάρυνση των μεταφορών. Όπως αναφέρεται στον δικτυακό της τόπο, «τα μέλη και οι υποστηρικτές μας εκπροσωπούν περίπου 3,5 εκατομμύρια ανθρώπους».

[23]

Ζ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ

«Εν αρχή είναι ο λόγος», και ο λόγος είναι ότι ο Πειραιάς είναι λιμάνι και δεν περιορίζεται ως λιμάνι στα όρια του Δήμου του Πειραιά, αλλά εκτείνεται προς τη Δραπετσώνα και το Κερατσίνι, το Πέραμα ακόμα και προς τη Σαλαμίνα.

Προφανώς όλοι οι Δήμοι της Περιοχής, ο Νότιος Τομέας της Περιφέρειας αλλά και άλλοι τοπικοί, εμπορικοί και επαγγελματικοί φορείς, επιστημονικά ινστιτούτα και ιδρύματα κ.ά. έχουν λόγο και σχέδια για το Λιμάνι του Πειραιά.

Σχέδια έχει και το Πολυτεχνείο, ο ΟΛΠ, οι Ναυτιλιακές και Τουριστικές Επιχειρήσεις και ιδιαίτερα της κρουαζιέρας, το Επιμελητήριο κ.α.

Τα σχέδια αυτά κάπου θα πρέπει να συμπέσουν. Κάπου θα πρέπει να συναντηθούν και να συμφωνήσουν, με όρους όμως Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Με αυτήν την έννοια, κρίνω ιδιαίτερα θετική την ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Πειραιά και την πρόσφατη αρνητική απόφαση της Επιτροπής Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ) για το Master Plan του ΟΛΠ. Απόφαση που δεν επιτρέπει την κατασκευή του τεράστιου Mall στο Νότιο Λιμένα.

[23 - ΕΠΕΚΤΑΣΗ Β]

Ωστόσο η άποψή μου είναι, που έχει διαμορφωθεί με όρους βιωσιμότητας, ότι η κατασκευή του Επιβατικού Σταθμού στην Πειραϊκή, ακόμα και αν «εξυπηρετεί αποκλειστικά τη χρήση της κρουαζιέρας (άφιξη, αναχώρηση και συνοδές ανάγκες)», θα επιβαρύνει τη ζωή των μόνιμων κατοίκων της πόλης και των επισκεπτών της. Δεν είναι κατά τη γνώμη μου μια επένδυση, ένα αναπτυξιακό έργο με όρους Βιώσιμης Ανάπτυξης.

[24]

Θα ήθελα να τελειώσω με ένα απόσπασμα από το Μανιφέστο για μια «Βιώσιμη Ευρώπη για τους Πολίτες της» που το συνυπογράφουν 200 φορείς από την Ευρώπη και δημοσιεύτηκε πριν από τις Ευρωεκλογές του 2019:

«Θέλουμε πολιτικές οι οποίες να στηρίζουν και να εξυπηρετούν τις τωρινές και μελλοντικές γενιές….

«Πλέον δεν πρέπει να προκρίνονται οι προτεραιότητες των επιχειρήσεων. Η έρευνα στην ΕΕ πρέπει να είναι δημοκρατική, να ωφελεί τους πολίτες, να είναι εντοπισμένη και να σέβεται τα όρια του πλανήτη (άρα λέω εγώ να σέβεται και τα όρια των πόλεων, να σέβεται τη φέρουσα ικανότητα των πόλεων) που σημαίνει εγκατάλειψη των οικονομικών υποδειγμάτων τα οποία στοχεύουν σε υψηλή ανάπτυξη, ωφελούν τους λίγους και σπαταλούν πόρους.»

  

[25]

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ

«Η επίτευξη της ατζέντας για τη βιώσιμη ανάπτυξη προϋποθέτει συνεργασίες μεταξύ των κυβερνήσεων, του ιδιωτικού τομέα καθώς και της κοινωνίας των πολιτών. Αυτές οι χωρίς αποκλεισμούς συνεργασίες, οι οποίες βασίζονται σε αρχές, αξίες, κοινό όραμα, κοινούς στόχους και οι οποίες τοποθετούν τους ανθρώπους και τον πλανήτη στο επίκεντρο, είναι απαραίτητες, σε παγκόσμιο, περιφερειακό, εθνικό και τοπικό επίπεδο.»

[25]

Τέλος

Αυτός, ο17ος Στόχος Βιώσιμης Ανάπτυξης «Συνεργασία για τους Στόχους», θεωρώ ότι προωθείται και εφαρμόζεται με τον καλύτερο τρόπο στο διήμερο σεμινάριο που διοργανώνει το ΚΠΕ Δραπετσώνας.

[26]

Ευχαριστώ για την πρόσκληση & την προσοχή σας

Κώστας Φωτεινάκης

Πρόεδρος του Ελληνικού Δικτύου ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece

Mail: xpolis@gmail.com

https://polisnetwork.blogspot.com/