Λίμνη Κουμουνδούρου: Πώς ο θεωρούμενος "βρωμότοπος" έγινε υγρότοπος | Αφιέρωμα για την Παγκόσμια Ημέρα των υγροτόπων 2 Φεβρουαρίου

Κάουπερτ, Χάρτες της Αττικής 1883 | Φωτ. Χάρτης PYRGOS - αριστερά οι αρχαίες Λίμνες των Ρειτών, η μικρότερη που ήταν αφιερωμένη στη Θεά Δήμητρα μπαζώθηκε και αποτελεί τμήμα των ΕΛΠΕ Ασπροπύργου, η μεγαλύτερη που ήταν αφιερωμένη στην Περσεφόνη διασώθηκε - είναι η σημερινή Λίμνη Κουμουνδούρου.

--------------------------

Αν κάποιος ανατρέξει σε αρχεία, έρευνες, εκθέσεις κ.λπ. πριν από το 2008 πουθενά δεν θα βρει τον χαρακτηρισμό, σε επίσημα ή και ανεπίσημα έγγραφα της Λίμνης Κουμουνδούρου (αρχαίες Λίμνες Ρειτών) ως υγρότοπο.

Η Λίμνη Κουμουνδούρου έχει χαρακτηριστεί:

1. Αρχαιολογικός χώρος, γιατί αποτελεί τη συνέχεια των  Ρειτών (δύο Λίμνες αφιερωμένες στη Θεά Δήμητρα και την Κόρη της Περσεφόνη) (ΦΕΚ 5/Β/8-1-1974, Υ Α/41/1/2-74). 
2. Καταφύγιο άγριο ζωής (ένα τμήμα της)  (ΦΕΚ 683/Β/24-5-1976).
3. Ολόκληρη η λίμνη και 50 μέτρα περιφερειακά αυτής έχει χαρακτηριστεί, το έτος 1999, ως «Ζώνη Περιαστικού Πάρκου», ν.2742/1999.

-----------------------------------------
Το 2014 η Λίμνη Κουμουνδούρου (Λίμνες Ρειτών) για πρώτη φορά είχε την τιμητική της με το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας Αττικής  (Φ.Ε.Κ. 156/Α/1-8-2014) στο οποίο αναφέρεται πολλάκις: 

Παράρτημα V

Άρθρο 15, Παράγραφος 5

  ζ) Πολιτιστική περιηγητική διαδρομή, η οποία με αφετηρία τον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού θα συνδέει μέσω Ιεράς Οδού το ιστορικό κέντρο της Αθήνας με τον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας. Η διαδρομή αυτή εκτός από το πολιτιστικό και αρχαιογνωστικό ενδιαφέρον (όπως αρχαιολογικός χώρος Κεραμεικού, αρχαία γέφυρα στον Ελαιώνα, ανασκαφή Ιεράς Οδού στην πλατεία Εσταυρωμένου και στο φρέαρ Προφήτου Δανιήλ, βυζαντινή μονή Δαφνίου, Ιερό Αφροδίτης) είναι δυνατό να αποκτήσει παράλληλα και περιηγητικό φυσιογνωστικό ενδιαφέρον με την ανάδειξη χώρων πρασίνου (κήπος Γεωπονικού Πανεπιστημίου, Διομήδειος Κήπος, πευκοδάσος παρά τη μονή Δαφνίου, άλσος Χαϊδαρίου στα ανατολικά Ιερού Αφροδίτης, Λίμνη Ρειτών -  Κουμουνδούρου και παρυφές Ποικίλου όρους)

 Παράρτημα VII

Άρθρο 18, Παράγραφος 2

   γ) Ορεινός όγκος Αιγάλεω Ποικίλο Όρος Λίμνη Ρειτών: Χαρακτηρίζεται ως Περιφερειακό Πάρκο, όπως αναφέρεται στο Παράρτημα IX, και διαμορφώνεται σε ενιαίο πάρκο αναψυχής, θέας και πεζοπορίας, με δύο μεγάλους υπερτοπικούς πόλους αναψυχής στη Δυτική και τη Βορειοδυτική Πύλη της Αθήνας.

Παράρτημα IX

Άρθρο 20, Παράγραφος 2γ αα

   3. Σκοποί του χαρακτηρισμού των ορεινών όγκων Αιγάλεω Ποικίλου και της Λίμνης Ρειτών (Κουμουνδούρου) ως Περιφερειακού Πάρκου είναι:

   α) η ανάσχεση της περαιτέρω περιβαλλοντικής υποβάθμισης της περιοχής από την επέκταση του αστικού ιστού και την εγκατάσταση χρήσεων ασύμβατων με την διατήρηση του φυσικού οικοσυστήματός της σε κατάσταση οικολογικής ισορροπίας.
   β) η αποκατάσταση των τμημάτων που έχουν υποστεί αλλοίωση της φυσικής τους κατάστασης από υποβαθμιστικές επενέργειες.

   γ) η διατήρηση της βιοποικιλότητας της περιοχής και των ειδών αυτοφυούς χλωρίδας και πανίδας, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται μεγάλος αριθμός προστατευόμενων, ενδημικών και σημαντικών ειδών.

   δ) η λήψη μέτρων για την προστασία του οικοσυστήματος της περιοχής ως φυσικού φράγματος μεταξύ Θριασίου και της Χωρικής Ενότητας Αθήνας Πειραιά, ως φίλτρου αέριων ρύπων και ως ρυθμιστικού παράγοντα του κλίματος της Αττικής,
   ε) η λήψη μέτρων για την προστασία και ανάδειξη των πολιτιστικών, αισθητικών, γεωλογικών, χαρακτηριστικών της περιοχής, καθώς και την ανάπτυξη φυσιολατρικών δραστηριοτήτων και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

Παράρτημα XI

Άρθρο 22, Παράγραφος 5

Τοπία προτεραιότητας Αττικής

Ελευσίνα, Ασπρόπυργος, Λίμνη Κουμουνδούρου, Μονή Δαφνιού

[χάρτες του ΡΣΑ ΕΔΩ]

----

Τι είχε προηγηθεί του νέου ΡΣΧ για να χαρακτηριστεί ως ενιαίο οικοσύστημα:

Το 2010 είχε κατατεθεί στο Υπουργείο Περιβάλλοντος από φορείς της Δυτικής Αθήνας με κύριο συντάκτη τον κ.Τάσο Λύτρα (Νομικός Περιβάλλοντος) και με την επιστημονική εποπτεία της κα Ειρήνης Βαλλιανάτου (Δρ. Συστηματικής Βοτανικής - Φυτοκοινωνιολογίας) η "Πρόταση για τον χαρακτηρισμό του οικοσυστήματος Αιγάλεω - Ποικίλου και της Λίμνης Κουμουνδούρου ως περιοχής προστασίας της φύσης".

Στο 93 σελίδων κείμενο παρουσιαζόταν με τεκμήρια ο χαρακτηρισμός "ενιαίο οικοσύστημα" για το Όρος Αιγάλεω - Ποικίλο και τη Λίμνη Κουμουνδούρου και για τη δεύτερη ο χαρακτηρισμός "υγροβιότοπος" [η πρόταση ΕΔΩ - σ.50 η Λίμνη Κουμουνδούρου].

---------

Το 2009 για πρώτη φορά η "Παγκόσμια πρώτη" δημόσια παρουσίαση της Λίμνης Κουμουνδούρου ως υγροβιότοπου πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 24/5/2009 στα Μέγαρα στην ημερίδα με θέμα "Υγρότοποι της Αττικής" που διοργάνωσε ο «Συντονιστικός Φορέας Προστασίας Βουρκαρίου» και η «Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία». [ΕΔΩ]

Το 2010 η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία παρουσιάζει σε έντυπο "Τα πουλιά των υγροτόπων της Αττικής" και για πρώτη φορά η Λίμνη Κουμουνδούρου παρουσιάζεται ως υγρότοπος και η πρώτη καταγραφή της ορνιθοπανίδας στη σελίδα 39 [ΕΔΩ]. Ακολουθεί "κύμα" δημοσιευμάτων σε πανελλαδικής κυκλοφορίας εφημερίδες.

Σε αυτό το πρωταρχικό στάδιο σημαντικό ρόλο για την καταγραφή της ορνιθοπανίδας της Λίμνης Κουμουνδούρου έπαιξε ο κ. Γιώργος Κόκκινος (Διαρκής Κίνηση Χαϊδαρίου) και για την ανάδειξη και προβολή ο Κώστας Φωτεινάκης (ΟΙΚΟ.ΠΟΛΙ.Σ. και ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ).

Ακολούθησε η ΠΡΟΤΑΣΗ που παρουσιάστηκε ανωτέρω "για  τον χαρακτηρισμό του οικοσυστήματος Αιγάλεω - Ποικίλου και της Λίμνης Κουμουνδούρου ως περιοχής προστασίας της φύσης" το 2010 και στη συνέχεια αρκετές εκθέσεις μεταξύ των οποίων:

• "Εκτίμηση Τρωτότητας Υγροτόπων της Αττικής στην Κλιματική Αλλαγή και Σχέδιο Δράσης", Νοέμβριος 2014. Έκθεση 124 σελίδων του ΕΚΒΥ - Μουσείο Γουλανδρή για λογαριασμό της Περιφέρειας Αττικής. [ΕΔΩ]

• 15 Δεκεμβρίου 2016: Ημερίδα για τη Λίμνη Κουμουνδούρου στην Ελευσίνα με διοργανωτή την Περιφέρεια Αττικής που στην πραγματικότητα ήταν η παρουσίαση της ανωτέρω έκθεσης, η συνάντηση και γνωριμία των εμπλεκομένων φορέων. Στην ημερίδα συμμετείχαν μεταξύ των άλλων ο Κώστας Φωτεινάκης (ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ) και ο Νίκος Καρούνης (ΟΙΚΟ.ΠΟΛΙ.Σ.) οι οποίοι παρουσίασαν το ρόλο των κινημάτων για την προστασία και την ανάδειξη της Λίμνης Κουμουνδούρου.[ΕΔΩ]

• 16 Αυγούστου 2017: Δελτίο Απογραφής Υγροτόπου της Λίμνης Κουμουνδούρου σε επιμέλεια του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων Υγροτόπων/ ΕΚΒΥ [ΕΔΩ ΕΔΩ]

--------

Από το 2008 και για δέκα συνεχή χρόνια ο ΟΙΚΟ.ΠΟΛΙ.Σ. και οι ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ οργανώνουν επίσκεψη, ξενάγηση στη Λίμνη Κουμουνδούρου με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων (2 Φεβρουαρίου). Για φέτος η επίσκεψη ξενάγηση στη Λίμνη θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 28 Ιανουαρίου, ώρα 11:00. [ΕΔΩ]

--------

Από το 2008 μέχρι τις ημέρες μας έχουν γίνει δεκάδες παρουσιάσεις σε φορείς του οικοσυστήματος του Όρους Αιγάλεω, Ποικίλου - Λίμνης Κουμουνδούρου και δεκάδες επισκέψεις σχολείων στο πλαίσιο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Σημαντική ήταν και εξακολουθεί να είναι η κατάρτιση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος "Κοιμήσου Περσεφόνη" το 2009 (νεότερη έκδοση 2012) από την καθηγήτρια κα Δέσποινα Μωισιάδου (1ο Γυμνάσιο Χαϊδαρίου) το οποίο αποτελεί εκπαιδευτικό εργαλείο για τη Λίμνη Κουμουνδούρου [ΕΔΩ].

----------

Προφανώς πολλά έχουν να γίνουν ακόμα για την Προστασία και την ανάδειξη του οικοσυστήματος του Όρους Αιγάλεω, Ποικίλου και της Λίμνης Κουμουνδούρου ειδικότερα. Οι ΦτΦ, ο ΟΙΚΟ.ΠΟΛΙ.Σ. και οι άλλοι φορείς όπως η Ορνιθολογική, Διαρκής Κίνηση Χαϊδαρίου, ECOELEUSIS, ο φορέας ΒΟΥΡΚΑΡΙ Μεγάρων θα συνεχίσουν τις προσπάθειές τους για την περαιτέρω θωράκιση και ανάδειξης της Λίμνης, όπως το έκαναν για να αναδειχθεί ο θεωρούμενος ως βρωμότοπος σημαντικός υγρότοπος της Αττικής.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: 

1. Η περιοχή της Λίμνης Κουμουνδούρου είναι στρατιωτική και χρειάζεται άδεια από το "Στρατόπεδο Ξηρογιάννη"
2. Στην ανάρτηση αυτή δεν παρουσιάζουμε έρευνες και μελέτες που έχουν γίνει για τη ρύπανση της Λίμνης (Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, ΙΓΜΕ, ΕΛΚΕΘΕ κ.α.)

Επιμέλεια κειμένου: Κώστας Φωτεινάκης