Κώστας Φωτεινάκης: «Αν η αλλαγή του κλίματος είναι παγκόσμιο πρόβλημα, οι λύσεις είναι τοπικού χαρακτήρα» | Σύνοδος του ΟΗΕ COP21 στο Παρίσι 30/11 - 11/12/2015

[Δημοσιεύτηκε σε συντομότερη μορφή στην Εφημερίδα των Συντακτών ΕΔΩ]

Για τη σύνοδο του ΟΗΕ COP21 στο Παρίσι

«Αν η αλλαγή του κλίματος είναι παγκόσμιο πρόβλημα, οι λύσεις είναι τοπικού χαρακτήρα»

του Κώστα Φωτεινάκη

Οι ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/Naturefriends Greece συμφωνούν με τις εκτιμήσεις του συνόλου σχεδόν της επιστημονικής κοινότητας ότι ο πλανήτης μας απειλείται από τους ίδιους τους κατοίκους του.

Πόλεμοι, ρύπανση, υπέρμετρος καταναλωτισμός, υπερθέρμανση του πλανήτη, προκαλούνται από τον άνθρωπο. .

Μέχρι σήμερα όμως αυτοί που θίγονται περισσότερο είναι οι φτωχοί.

Η κλιματική αλλαγή έχει ταξικό χαρακτήρα, οι φτωχές και οι υποανάπτυκτες χώρες «εισπράττουν» πρώτες τις συνέπειες της καπιταλιστικής ανάπτυξης, ενώ οι ίδιες ελάχιστα συμβάλλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη.

Στη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε από τον ΟΗΕ, πριν από την COP21, η αντιπροσωπεία της Βολιβίας υποστήριξε ότι:

«Ο καπιταλισμός οδηγεί την ανθρωπότητα στον δρόμο της καταστροφής και του θανάτου, μέσω της κλιματικής αλλαγής». Ο καπιταλισμός «Είναι ένα σύστημα που προωθεί τον καταναλωτισμό, τον πόλεμο και την εμπορευματοποίηση», «με αυτόν τον τρόπο οδηγούν στον θάνατο τη Μητέρα Γη και την ανθρωπότητα». «Στο στάδιο που βρισκόμαστε, η μόνιμη λύση για την κλιματική κρίση, είναι η καταστροφή του καπιταλισμού».

Όσο όμως και αν συμφωνούμε με τις θέσεις της Βολιβιανής αντιπροσωπείας δεν μπορούμε να περιμένουμε την καταστροφή του καπιταλισμού για να μην αυξηθεί η θερμοκρασία. Η σωτηρία του κλίματος πριν είναι αργά συνεπάγεται ότι κάνουμε τα πάντα ώστε η αύξηση της θερμοκρασίας να μην ξεπεράσει τους 2 βαθμούς.

To σύνθημα των ΦτΦ/NFGR για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής είναι «Αν η αλλαγή του κλίματος είναι παγκόσμιο πρόβλημα, οι λύσεις είναι τοπικού χαρακτήρα».

Στο άρθρο αυτό δεν θα παρουσιάσω τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην υγεία, στη γεωργία, στη βιοποικιλότητα, στην απώλεια εδαφών, και γενικότερα στην οικονομία και στην ποιότητα ζωής. Αυτό το έχουν κάνει διεθνείς οργανισμοί, που εκτιμούν ότι «Η κλιματική αλλαγή θα δημιουργήσει 100 εκατομμύρια φτωχούς και μισό δισεκατομμύριο αστέγους». Στη χώρα μας, η Τράπεζα της Ελλάδος με την έκθεση «Ελληνικός τουρισμός και κλιματική αλλαγή:

προβλέπει ότι «700 δισ. ευρώ θα κοστίσει στην Ελλάδα η μη προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή μέχρι το 2100».

Όμως «εκεί που υπάρχει κίνδυνος υπάρχει χώρος για τη σωτηρία»(Χέλντερλιν).

Παρουσίαση της θέσης των ΦτΦ/NFGRS: «Αν η αλλαγή του κλίματος είναι παγκόσμιο πρόβλημα, οι λύσεις είναι τοπικού χαρακτήρα».

 H ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής πρέπει να γίνει συντονισμένα σε πέντε επίπεδα:

Α. Σε Διεθνές επίπεδο

Υπογραφή δεσμευτικής νομικά συμφωνίας. Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων σε τακτά χρονικά διαστήματα. «Η κλιματική προστασία είναι θέμα δικαιοσύνης. Εάν μετρηθούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά κεφαλήν, οι βιομηχανικές  χώρες αποδεικνύονται οι βασικοί συντελεστές της κλιματικής αλλαγής. Αυτές οι χώρες πρέπει να τεθούν επικεφαλής, διότι μόνο αυτές διαθέτουν τα απαιτούμενα οικονομικά και τεχνολογικά μέσα…»

Β. Σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο

 Η Ελλάδα θα πρέπει να συμμετέχει και αυτόνομα σε πολιτικό επίπεδο στις διεθνείς συναντήσεις που γίνονται για την κλιματική αλλαγή. Από το 2007 που παρακολουθούμε τις COP, απουσιάζει τόσο στην προετοιμασία τους όσο και κατά τη διάρκεια των συνόδων. Φέτος δεν υπήρχε καμία Ελληνική εκπροσώπηση:

α) στην προπαρασκευαστική συνάντηση που έγινε στη Βόννη για την COP21 [Οκτώβριος 2015]

β) στη συνάντηση των Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας pre – Cop21, που έγινε στο Παρίσι [8/11/2015]

Η απάντηση που δινόταν στο παρελθόν από τις ελληνικές κυβερνήσεις, στην κριτική που ασκούσαν περιβαλλοντικές οργανώσεις για την απουσία της χώρας μας σε πολιτικό επίπεδο ήταν ότι «Η Ελλάδα εκπροσωπείται στις συναντήσεις για τις COP μέσω της Ε.Ε.». Κάθε χώρα οφείλει και είναι υποχρεωμένη να συμμετέχει στις COP και μάλιστα σε υψηλό πολιτικό επίπεδο.

Πληροφορηθήκαμε ότι ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας κ.Τσίπρας θα συμμετέχει στην COP21 στο Παρίσι. Θέλουμε να ελπίζουμε ότι θα δεσμευτεί για την προγραμματισμένη απεξάρτηση της Ελλάδας από τα ορυκτά καύσιμα και τη θωράκιση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.

Γ. Σε Εθνικό Επίπεδο – δηλαδή στην Ελλάδα.

·         Θα πρέπει επιτέλους να προχωρήσει δυναμικά η απεξάρτηση της χώρας από τα ορυκτά καύσιμα. Δεν  είναι δυνατόν να μιλάμε για τη λήψη μέτρων για να αναχαιτιστεί η κλιματική αλλαγή και παράλληλα η ΔΕΗ να κατασκευάζει νέο εργοστάσιο που να λειτουργεί με λιγνίτη, τη μονάδα ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑ 5.

·         Όλα τα δημόσια κτήρια θα πρέπει να αναβαθμιστούν ενεργειακά - ξεκινώντας ως καλό παράδειγμα από το κτήριο της Βουλής, για το οποίο υπάρχει σχετική μελέτη (2014).

·         Συμφωνούμε την πρόταση της κας Χαράς Καφαντάρη (βουλεύτριας ΣΥΡΙΖΑ) να πραγματοποιηθεί μια ολομέλεια του κοινοβουλίου για την κλιματική αλλαγή. Θα μπορούσε να αποτελέσει ένα εκπαιδευτικό σεμινάριο για τους βουλευτές αλλά θα σηματοδοτούσε και τη θέληση των εκπροσώπων του Ελληνικού λαού, να συμβάλλουν στην ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής.

·         Ορισμένες ενέργειες της κυβέρνησης, όπως π.χ. η κατάθεση δύο τροπολογιών για τα δάση, είναι αντιπαιδαγωγικές, δεν συμβάλλουν στην οικολογική ευαισθητοποίηση του πολίτη, ο οποίος καλείται να μειώσει το «οικολογικό αποτύπωμα του» για την προστασία του κλίματος. Ευτυχώς, τις τροπολογίες αυτές που αφορούσαν τον περιορισμό της αναδάσωσης μόνο στις καμένες περιοχές και την αναστολή  των κατεδαφίσεων κτηρίων εντός δασικών εκτάσεων, οι αρμόδιοι υπουργοί, τουλάχιστον για την ώρα, τις ανακάλεσαν.  

Δ. Σε Περιφερειακό επίπεδο - Σε επίπεδο νομού ή δήμων.

Δυστυχώς ελάχιστα δείγματα γραφής έχουμε σε επίπεδο Περιφερειών και Δήμων. Τα δείγματα αυτά είναι:

·         Η «Συμμετοχή της Περιφέρειας Αττικής στην 21η Διεθνή Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP 21) και στην πλατφόρμα NAZCA - Δράσεις υπέρ του περιβάλλοντος και ενάντια στην κλιματική αλλαγή».

·         Η  Περιφέρεια Κρήτης η οποία συμμετέχει στο «Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα LIFE για την “Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή στα Νησιά της Μεσογείου” - “ADAPT2CLIMA”. 

·         Στα πλαίσια της 35ης Γενικής Συνέλευσης της Επιτροπής Νήσων του Διευρωπαϊκού Δικτύου των Παράκτιων Περιφερειών της Ευρώπης (CRPM), που πραγματοποιήθηκε στις 25/6 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι δήμαρχοι από τα Δωδεκάνησα και τις Κυκλάδες υπέγραψαν το Σύμφωνο των Νησιών, το οποίο αποτελεί πολιτική δέσμευση των νησιωτικών αρχών για την προαγωγή αειφόρων συστημάτων ενέργειας σε τοπικό επίπεδο.

·         Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολουθούμε μια νέα προσπάθεια στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε την πρωτοβουλία «Οι Δήμαρχοι προσαρμόζονται» (Mayors Adapt2 - Twinning) με σκοπό να παροτρύνει τις Τοπικές Αυτοδιοικήσεις να αναλάβουν δράσεις για την μείωση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής. Από την Ελλάδα υπέγραψαν αυτή τη φορά έντεκα (11) Δήμοι της χώρας μας και δύο εξ’ αυτών επιλέχθηκαν να αδελφοποιηθούν, τα Χανιά με τη Βαρκελώνη και το Ίλιον με την πόλη Cascais της Πορτογαλίας.

Δεν υλοποιείται όμως το εθελοντικό «Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Δημάρχων» το οποίο έχουν υπογράψει 6.612 δήμοι, μεταξύ των οποίων και 111 δήμοι της χώρας μας. Στο σύμφωνο αναφέρεται ότι  «…οι τοπικές κυβερνήσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο στο μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, ιδιαίτερα εάν ληφθεί υπόψη ότι το 80% της κατανάλωσης ενέργειας και των εκπομπών CO2 συνδέονται με την αστική δραστηριότητα…» και για αυτό το λόγο «δεσμεύονται εθελοντικά να αυξήσουν την ενεργειακή απόδοση και τη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις περιοχές τους.»

Οι ΦτΦ έστειλαν [1/11/2015] στην Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλαδας/ ΚΕΔΕ και στην Περιφερειακή Ένωση Δήμων Αττικής/ ΠΕΔΑ επιστολή με την οποία προτρέπουν τις ενώσεις και τα μέλη τους να συμμετέχουν στην προσπάθεια για την προστασία του κλίματος.

Ε. Σε ατομικό επίπεδο

Οι κυβερνήσεις, η Τοπική Αυτοδιοίκηση, τα σχολεία, ακόμα και η εκκλησία, παίζουν σημαντικό ρόλο δίνοντας το καλό παράδειγμα. Όλοι πρέπει να κάνουν οικονομίες, να σταματήσουν τις σπατάλες προβάλλοντας καλές πρακτικές έτσι ώστε οι πολίτες να μειώσουν τοοικολογικό τους  αποτύπωμα.

Μία δεσμευτική διεθνής συμφωνία στο Παρίσι όσο απαραίτητη και να είναι δεν θα μπορέσει πρακτικά να εφαρμοστεί, αν δεν είναι δίκαιη, αν οι ανεπτυγμένες χώρες που διαθέτουν τα οικονομικά μέσα και την τεχνολογία  δεν τεθούν επικεφαλής και δεν αναλάβουν την κύρια ευθύνη, αν δεν υπάρχει συνδυασμός ταυτόχρονων δράσεων σε διεθνές, ευρωπαϊκό, εθνικό, τοπικό και ατομικό επίπεδο. Το σύνθημα  του Κοινωνικού Φόρουμ «Σκέψου Παγκόσμια-  Δράσε τοπικά»  εξακολουθεί να μας εμπνέει και να μας κινητοποιεί.

[Σημείωση: Βασικά σημεία του άρθρου  παρουσιάστηκαν στη συνεδρίαση της Μόνιμης Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής για την προετοιμασία της χώρας μας και τη συμμετοχή της στην COP21 στο Παρίσι, 18/11/2015. Δείτε ΕΔΩ τη συνεδρίαση, ο Κώστας Φωτεινάκης μιλάει από 1.38 -1.46 λεπτό και αργότερα από το 2.39 - 2.41 λεπτό ]

Κώστας Φωτεινάκης

Πρόεδρος των ΦΙΛΩΝ της ΦΥΣΗΣ/Naturefriends Greece