ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΛΗΓΩΝΕΙ -2 | Οι Θέσεις των ΦΙΛΩΝ της ΦΥΣΗΣ - Naturefriends Greece

 [Οι ΦτΦ/NFGR είχαν διοργανώσει μια ημερίδα στις 9 Μαρτίου 2013 με θέμα "Τουρισμός που δεν πληγώνει".  Δείτε τις θέσεις των ΦτΦ για τον τουρισμό όπως διαμαρφώθηκαν μετά την ημερίδα ΕΔΩ. Τρία χρόνια αργότερα δημοσιεύουμε την  εισήγηση των ΦτΦ που είχε παρουσιάσει ο Τάσος Παππάς (Οικονομολογος).]

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΛΗΓΩΝΕΙ

[Εισήγηση της ομάδας των ΦτΦ για τον τουρισμό]

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η ημερίδα “Τουρισμός που δεν πληγώνει” πραγματοποιείται στο πλαίσιο της έκθεσης φωτογραφίας για τον αειφόρο τουρισμό “Fair Tourism”. Η έκθεση φωτογραφίας μεταφέρθηκε από τo Linz της Αυστρίας στην Αθήνα για να κεντρίσει το ενδιαφέρον για τον τουρισμό που δεν πληγώνει, τον τουρισμό που διατηρεί την Ισορροπία ανάμεσα στον ταξιδιώτη, το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον.

Σημειώνουμε ότι η οργάνωση, η μεταφορά της έκθεσης φωτογραφίας στην Αθήνα, οι μεταφράσεις, οι εκτυπώσεις καθώς και η υλοποίηση της  ημερίδας έγιναν με έξοδα και την εθελοντική δουλειά των οργανωτών, των Ελλήνων ΦτΦ. Άρα δεν υπάρχει καμία πολιτική, οικονομική ή κάποια άλλη εξάρτηση, σκοπιμότητα  ή υποχρέωση εκτός από την πολιτική, οικολογική διάθεση να συμβάλλουμε στην προβολή της χώρας μας και των  υπηρεσιών της στον τομέα του τουρισμού.

ΤΙ ΕΧΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΜΙΑ ΑΚΟΜΑ ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ;

Με προσωπική δουλειά, μεράκι και διάθεση επιχειρούμε να προσεγγίσουμε το θέμα «Τουρισμός” που  αναδεικνύει το περιβάλλον, τις τοπικές κοινωνίες, τους εργαζόμενους – για να διερευνήσουμε τις  αδυναμίες αλλά και τις δυνατότητες βελτίωσης των υπηρεσιών,  όλων εκείνων που εμπλέκονται στη “βιομηχανία” του τουρισμού. Και όχι μόνο να βελτιώσουμε τις υπηρεσίες, αλλά να τις αναβαθμίσουμε, και επιπλέον να προβάλλουμε  νέες ταξιδιωτικές προτάσεις  που να διαφοροποιούνται από τα καθιερωμένα τουριστικά μαζικά προϊόντα.

Επιδιώκουμε να συμβάλλουμε στο διάλογο για το πως η χώρα μας, οι τόποι προορισμού, η κοινωνία μας θα αξιοποιήσει  τον τουρισμό με σεβασμό στο περιβάλλον και στους ανθρώπους σε μια μάλιστα δύσκολη περίοδο για την οικονομία, την κοινωνία, που σηκώνει δυσανάλογα βάρη, και που συχνά της προβάλλεται το ψευτοδίλημμα “ανάπτυξη ή περιβάλλον”.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο “ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΛΗΓΩΝΕΙ”;

Με τον όρο τουρισμό που δεν πληγώνει οι ΦτΦ εννοούν:

Τον τουρισμό

·         που σέβεται το φυσικό και το αστικό περιβάλλον, τους αρχαιολογικούς χώρους, τις τοπικές κοινωνίες και τους εργαζόμενος σε αυτόν καθώς και τον ταξιδιώτη

·         που συμβάλλει στην ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, της ιστορίας, της σύγχρονης τέχνης, της αρχιτεκτονικής,  της γαστρονομίας και των παραδόσεων

·         που αφήνει το λιγότερο οικολογικό αποτύπωμα και κάνει συμμέτοχο τον τουρίστα στη ζωή του τόπου παραμονής

·         που διεκδικεί από το κράτος αλλά που παράλληλα αναζητά και δημιουργεί οριζόντιους τρόπους συνεργασίας μεταξύ των εμπλεκομένων για την εφαρμογή  ενός νέου ηθικού κώδικα για τον τουρισμό και την προβολή του στην Ελλάδα και στο εξωτερικό

·         που αντιμετωπίζει τον τουρίστα ως φιλοξενούμενο επισκέπτη (μουσαφίρη), περιηγητή και τον διευκολύνει με πληροφορίες, υπηρεσίες κ.λπ.  και όχι σαν  ευκαιριακό πελάτη τον οποίο θέλουμε να εκμεταλευθούμε οικονομικά.

·         που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να  “αξιοποιήσει” τον τουρίστα ως αναμεταδότη δωρεάν διαφημιστή, πρεσβευτή της χώρας μας και ειδικότερα εκείνων των τουριστικών υπηρεσιών που “δεν πληγώνουν”.

·         που σέβεται το εργατικό δυναμικό και τα εργασιακά δικαιώματα.

Στον αντίποδα βρίσκεται ο μαζικός τουρισμός με το βαρύ του οικολογικό αποτύπωμα, ο τουρισμός που θέτει ως μοναδικό στόχο το κέρδος χωρίς σεβασμό στη φύση και στον ανθρώπινο πόρο. Είναι εξάλλου σημείο των καιρών η επέλαση των “νεο-φιλελεύθερων θεωριών στην Ευρώπη και  στην Ελλάδα. Αυτή η επέλαση δεν θα άφηνε αλώβητο και το ελληνικό τουριστικό προϊόν. Στην Ελλάδα η η μορφή του νεο-φιλελευθερισμού στον τουρισμό εμφανίζεται κυρίως προτάσσοντας το ψευτο-δίλλημα “προστασία του περιβάλλοντος ή τουριστική ανάπτυξη”. Η απάντηση για τους εμπνευστές και οπαδούς του ψευτο-διλήμματος είναι απλή. Τουριστική “ανάπτυξη” με διαδικασίες fast track χωρίς κανένα περιβαλλοντολογικό έλεγχο, με Ειδικές Οικονομικές Ζώνες περιορισμένων εργασιακών δικαιωμάτων και αμοιβών, “αξιοποίηση” περιοχών ενταγμένες στο σύστημα NATURA, περιοχών μέσα σε οικιστικούς ιστούς που διαφορετικά θα μπορούσαν να αποτελέσουν πνεύμονες πρασίνου, δόμηση τουριστικών μεγαθηρίων σε ακτογραμμές και μικρά νησιά. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν μιλάμε για “ανάπτυξη”, αλλά για μία γρήγορη και εύκολη κερδοφορία για λίγους εις βάρος του περιβάλλοντος, των ανθρώπων που εργάζονται στην τουριστική βιομηχανία και των μελλοντικών γενιών μιας και η “ανάπτυξη” που θα προέλθει απέχει παρασάγγας από αυτό που θεωρείται “αειφόρο ανάπτυξη”.

Χαρακτηριστική ως προς αυτά είναι η πρόσφατη εξαγγελία της κυβέρνησης για τα 40 ελληνικά νησιά και βραχονησίδες που θα περιληφθούν σε λίστα ενοικίασης με στόχο την κατασκευή τουριστικών κατοικιών. Πέραν του ότι η οικοπεδοποίηση των νησίδων αυτών θα έχει βαρύ περιβαλλοντολογικό αποτύπωμα (για παράδειγμα τα νησιά αυτά αποτελούν καταφύγιο των μεταναστευτικών πουλιών), υπάρχει ο κίνδυνος “Μέσω της εμπορικής αξιοποίησης με μακροχρόνια ενοικίαση” τα συγκεκριμένα νησιά και βραχονησίδες να πάψουν να αποτελούν τμήμα της δημόσιας περιουσίας, και να αποτελέσουν ιδιωτική περιουσία η οποία είναι εκτεθειμένη σε μελλοντικές απαιτήσεις κατάσχεσης από τους δανειστές της χώρας. (βλ. ερώτηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή από τον ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ, Κρίτωνα Αρσένη http://kritonarsenis.gr/actions/view/130206_DT_islands)

   

Οι ΦτΦ αντιτίθενται επίσης στις άκρως διαδεδομένες πρακτικές του μαζικού βιομηχανοποιημένου τουρισμού που δημιουργεί εποχιακούς καταναλωτές-πελάτες που επιβαρύνουν το περιβάλλον και που δεν αφήνουν παρά ελάχιστο όφελος στις τοπικές κοινωνίες. Αναγνωρίζουμε βέβαια την ανάγκη τουριστικής ψυχαγωγίας και των ανθρώπων με χαμηλά εισοδήματα οι οποίοι είναι αυτοί που κυρίως στρέφονται στο προϊόν του μαζικού τουρισμού. Μεταξύ άλλων, ο αγροτουρισμός, ο οικοτουρισμός κλπ, η ανταλλαγή κατοικιών” (couchsurfing) θα μπορούσαν να αποτελέσουν τέτοιες λύσεις οι οποίες ναι μεν δίνουν την ευκαιρία επίσκεψης και διαμονής στη χώρα μας, αφετέρου είναι πολύ πιο ήπιες για το περιβάλλον σε σχέση με τον μαζικό τουρισμό.

Σε αυτό το πλαίσιο οι ΦτΦ προτείνουν τη δημιουργία ταξιδιωτικών προορισμών  που να απευθύνονται  κυρίως σε  ταξιδιώτες/περιηγητές και σε ανθρώπους με ειδικά ενδιαφέροντα και ανάγκες, που να δημιουργούν σταθερή όσο το δυνατόν επισκεψιμότητα σε όλες τις εποχές του χρόνου και όχι μόνο το καλοκαίρι ή την περίοδο  των γιορτών που Πάσχα και των Χριστουγέννων. 

               

Βέβαια ούτε το έως σήμερα ελληνικό τουριστικό -σε μεγάλο βαθμό- cult προϊόν μας ικανοποιεί ως ΦτΦ. Οι ΦΤΦ εκτιμούν ότι η ελληνική τουριστική εικόνα πρέπει να απεγκλωβιστεί από τις εικόνες τύπου “φουστανελάδων της Βάρης”, “αρχαίων Ελλήνων με ασπίδες και δάδες”, της “ρετσίνας” και του “Zorba”, αλλά και την κυρίαρχη για δεκαετίες ιδεοληψία  ότι ο ήλιος και η θάλασσα αρκούν για τη δημιουργία τουριστικού προϊόντος. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι το μοντέλο του μαζικού τουρισμού, ή αυτό που κυριάρχησε τις προηγούμενες δεκαετίες στη τουριστική βιομηχανία δεν αρκεί. Χρειάζεται   να αναδείξουμε τη διαφοροποίηση των  υπηρεσιών και του τουριστικύ προϊόντος που ήδη διαθέτουμε. 

Οφείλουμε να αναζητήσουμε αυθεντικές προτάσεις  που να προβάλλουν την ιστορία και την αρχιτεκτονική κληρονομιά, τις πολιτιστικές αξίες, τη φύση και το τοπίο, τη γαστρονομία και τη Μεσογειακή διατροφή, την πατροπαράδοτη φιλοξενία μας, που να προσφέρουν τη δυνατότητα στους επισκέπτες μας να συμμετέχον ενεργά, όσες μέρες παραμένουν,  στη πραγματική ζωή  των κατοίκων της χώρας μας και βιώσουν τον πολιτισμό της σ’ όλες του τις εκφάνσεις. Ο τύπος του τουρίστα “one night stand” σε κάθε πρωτεύουσα της Ευρώπης δεν είναι αυτός που απευθυνόμαστε, ούτε εκείνος του περαστικού επιβάτη των κρουαζιερόπλοιων που έχει προπληρώσει τα πάντα.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ.

Οι ΦτΦ πιστεύουν ότι μόνο τα αιτήματα προς τις κυβερνήσεις, φορείς κλπ. δεν φτάνουν. Χρειάζεται ενεργό συμμετοχή πολιτών και όσων εμπλέκονται με τον τουρισμό έμμεσα και άμεσα (ξενοδόχοι, εστιάτορες, πράκτορες, περιβαλλοντικές  οργανώσεις, παραγωγοί προϊόντων κ.ο.κ.), ώστε να “δημιουργήσουμε αυτό που ζητάμε”.

Οι ΦτΦ με γνώμονες, μεταξύ άλλων ”τον Παγκόσμιο Κώδικα Ηθικών Αρχών για τον Τουρισμό” (ΟΗΕ 1999), τη “Διακήρυξη του Τυρόλο για την καλύτερη άσκηση των αθλημάτων βουνού” (2002) το “Δίκαιο Τουρισμό” και την αρχή “Οι άνθρωποι και το περιβάλλον πάνω από τα κέρδη” (Ρίο 1992) - οφείλουν να εκπαιδευτούν, να αποκτήσουν οριζόντια επικοινωνία – συνεργασία και αλληλοϋποστήριξη μεταξύ τους, να δημιουργήσουν δελεαστικά αλλά δίκαια «πακέτα» τουρισμού - όπως το δίκαιο εμπόριο - που να διαφοροποιούνται από τον μαζικό/ βιομηχανικό τουρισμό και να αναζητήσουν πελάτες στην Ελλάδα (εδώ τα πράγματα είναι δύσκολα λόγω κρίσης) και στο εξωτερικό με ειδικά ενδιαφέροντα.

Παρακάτω παραθέτουμε συνοπτικά μερικές ιδέες για τη διαφοροποίηση του ταξιδιωτικών προτάσεων:

1.       Διαδρομές με βάση τις περιγραφές του Παυσανία (ΟΦΒΘ Τρίπολης για Παυσανία), Leake (1806 – περιγραφές σχεδόν για όλη την Ελλάδα) και άλλων περιηγητών και χαρτογράφων (Kaubert 1870  για την Αθήνα ) –

2.       Επισκέψεις σε περιοχές με πλούσια πολιτιστικό ζωή (μνημεία, πλούσιες τοπικές παραδόσεις και εκδηλώσεις, σημαντικές εθνικές και τοπικές γιορτές γενικότερου ενδιαφέροντος, φεστιβάλ κ.λπ).

3.       Τουρισμός που συνδυάζει το βουνό και τη φύση με την ιστορική μας κληρονομιά και τη θάλασσα.

4.       Επισκέψεις και προβολή κτηρίων αρχιτεκτονικού ιστορικού βιομηχανικού ενδιαφέροντος π.χ. Τσίλερ (θα έχει αναφορά η MONUMENTA)

5.       Προβολή Ορυχείων – Γεωλογικών ευρημάτων (Λαύριο, Πεντέλη)

6.       Διανυκτερεύσεις σε αγροκτήματα (ή κοντά) και συμμετοχή σε εργασίες (ελιές, κρασί,μαστίχα κ.λ.π)  ή ακόμα και σε καταδυτικό, φωτογραφικό ή αθλητικό τουρισμό κ.λπ.

7.       Επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους  ειδικού ενδιαφέροντος (Ελευσίνα, Αμφιάρειον, Ακροκόρινθος, Ηραίον στο Λουτράκι, Νεμέα κλπ)

8.       Ανταλλαγές – Επιμόρφωση σπουδαστών, φοιτητών και παρακολούθηση Πανεπιστημίων και προγραμμάτων

9.       Εθελοντικός τουρισμός (προστασία περιβάλλοντος κ.λπ)

10.   Τουρισμός για Άτομα με ειδικές ανάγκες – Τρίτης ηλικίας

11.   Ανάδειξη της Ελληνικής Βιοποικιλότητας (έχουμε ήδη στείλει στους NFI σχετική παρουσίαση) – Bird Watching κ.λπ.

12.    Γευσιγνωσία & εξοικείωση με τοπικές κουζίνες & αγροτικά προϊόντα μέσα από μαθήματα μαγειρέματος - Ελληνική κουζίνα

13.   Μαθήματα των ελληνικών χορών και της ελληνικής γλώσσας σε συνδυασμό με άλλες τουριστικές δραστηριότητες ήπιας μορφής.

14.   Ειδικά φεστιβάλ (π.χ. υποβρύχιων ταινιών στη Μήλο που σταμάτησε) – Ολυμπίας κ.λπ.

15.   Ειδικές διαδρομές με τρένο (Βουραϊκός, Πήλιο, Φλώρινα, Νέστος κ.λπ)

16.   Ιαματικός τουρισμός όλο το χρόνο – η περίπτωση των Μεθάνων [αρχιτεκτονική κληρονομιά – Τσίλερ/ Γεωλογικά φαινόμενα – Ηφαίστειο, Σπήλαιο/ Ιστορία – Στρατόπεδο Φαβιέρου/ Γαστρονομία κ.λπ]

17.   Άλογα Αίνου, Άλογα Σκύρου κ.λπ http://exelixeis.gr/taxidia/ta-aloga-tou-ainou/#.UR4ZWuKKhqY.facebook

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Σαφώς υπάρχουν και άλλες ταξιδιωτικές εναλλακτικές και πρωτότυπες προτάσεις. Οι ανωτέρω είναι “τροχιοδεικτικές” του πνεύματος “τουρισμός που δεν πληγώνει”. Ας ανακαλύψουμε και άλλες. Ας ανιχνεύσουμε και άλλους ταξιδιωτικούς προορισμούς, άλλα χρώματα και εικόνες, γνωρίζοντας πως ο τουρισμός μπορεί να συμβάλει στην “ανακούφιση της φτώχειας” αλλά  από μόνος του δεν είναι ικανός να αναπτύξει μια χώρα. Η αγροτική και η βιομηχανική παραγωγή, η τεχνολογία, η εκπαίδευση, η οργάνωση, η αξιοπιστία, η διαφάνεια, το παραγωγικό κλίμα για την ανάληψη πρωτοβουλιών είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για αναπτυχθεί πολύπλευρα μια χώρα.

Όταν ο τουρισμός αφήνεται στα χέρια πολυεθνικών εταιρειών (αεροπορικών εταιρειών, μεγάλων τουριστικών γραφείων κλπ) και δεν εμπλέκονται οι τοπικές κοινότητες, τότε τα οφέλη και τα έσοδα που προκύπτουν από τον τουρισμό διαφεύγουν στο εξωτερικό αφήνοντας τις τοπικές κοινωνίες λεηλατημένες εργασιακά, περιβαλλοντικά κλπ. Τι να κάνουμε ένα τουρισμό που κερδίζουν οι λίγοι εις βάρος μιας κοινότητας?

Οι ΦτΦ με την ημερίδα αυτή επιθυμούν να συμβάλλουν στο να διευρυνθεί η συζήτηση για τον τουρισμό και την αειφορία. Να συμμετάσχουν στη συζήτηση οι ίδιοι οι εμπλεκόμενοι στον τομέα του τουρισμού, να δημιουργήσουν συνεργατικές και όχι ανταγωνιστικές σχέσεις, να προβάλλουν από κοινού νέους τουριστικούς προορισμούς και αναβαθμισμένες υπηρεσίες, να διεκδικήσουν από το κράτος καλύτερες μεταφορές, καθαρό φυσικό και αστικό τοπίο, προβολή σε μόνιμη βάση του Ελληνικού εναλλακτικού τουρισμού.

Οι ΦτΦ θα προβάλλουν σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, και μέσω των NFI, εκείνες τις ταξιδιωτικές προτάσεις και υπηρεσίες που συνάδουν με την πρότασή μας για έναν “τουρισμό που δεν πληγώνει”.  Θα στηρίξουν τις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν τον τουρίστα ως επισκέπτη, ταξιδιώτη, περιηγητή και όχι αποκλειστικά ως πελάτη, και θα το κάνουν με συγκεκριμένους τρόπους προτείνοντας καταλύματα, εστιατόρια, περιοχές και πολιτιστικά δρώμενα (φεστιβάλ κ.λπ) που θα έχουν οικολογικό άρωμα και ανθρώπινο πρόσωπο.

Οι ΦτΦ θα συμβάλλουν στην προώθηση της πρότασης για έναν ΤΟΥΡΙΣΜΌ που όχι  μόνο δεν θα πληγώνει αλλά που θα επουλώνει τυχόν πληγές που άνοιξαν στο περιβάλλον και στην κοινωνία και παράλληλα θα προάγει τις πανανθρώπινες, οικολογικές αξίες του σεβασμού στον άνθρωπο και στη φύση.

Βάζουμε μια άνω τελεία για να επανέλθουμε μια μια πληρέστερη πρόταση αξιοποιώντας τις παρεμβάσεις των επόμενων ομιλητών καθώς και των εργαστηρίων που θα ακολουθήσουν.