Παρέμβαση των ΦτΦ στη δημόσια διαβούλευση για το "ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΛΙΜΑ" | ΦτΦ: "...Aν όλες οι χώρες έκαναν ό,τι κάνει η Ελλάδα, η αύξηση της θερμοκρασίας παγκοσμίως θα ξεπερνούσε τους 3°C"

ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΛΙΜΑ 

• Ακύρωση όλων των σχεδίων για έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων. 
• Αν όλες οι χώρες έκαναν ό,τι κάνει η Ελλάδα, η αύξηση της θερμοκρασίας παγκοσμίως θα ξεπερνούσε τους 3°C. 

Στις 13 Νοεμβρίου 2018 το ΥΠΕΝ παρουσίασε σε δημόσια «διαβούλευση» (μέχρι 3.12.2018) το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, το οποίο αναγνωρίζει ως πρωταρχικό στόχο της ελληνικής ενεργειακής πολιτικής τη βιώσιμη και αειφόρο ανάπτυξη του ενεργειακού τομέα, προστατεύοντας ταυτόχρονα το περιβάλλον και συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. 

Ενώ το κείμενο περιέχει μια σειρά από θετικά βήματα (αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ στο ενεργειακό σύστημα, μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας), το Σχέδιο δεν μας προστατεύει από την κλιματική απειλή, αφού καταδικάζει τη χώρα σε μακροχρόνια εξάρτηση από το λιγνίτη, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, με μαζικές εξορύξεις υδρογονανθράκων και ανεπαρκείς στόχους για μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών ή μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. 

Δυστυχώς αυτό το σχέδιο έρχεται σε αντίθεση με τα σχέδια άλλων χωρών, οι οποίες στρέφονται σε 100% καθαρή ενέργεια ως το 2050 (π.χ. Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία, Καναδάς, Δανία, Σουηδία, Αγγλία[1]) καθώς και με τους φιλόδοξους στόχους όπως προτείνονται τόσο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και από την επιστημονική επιτροπή του ΟΗΕ (IPCC). Η τελευταία έστειλε ένα δραματικό μήνυμα: έχουμε μία τελευταία ευκαιρία να κρατήσουμε τη θερμοκρασία του πλανήτη στον 1,5°C και να αποφύγουμε τις ανεξέλεγκτες καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, αν όλες οι χώρες έκαναν ό,τι κάνει η Ελλάδα, η αύξηση της θερμοκρασίας παγκοσμίως θα ξεπερνούσε τους 3°C. Συνεπώς, το προτεινόμενο Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα παραβιάζει τη παγκόσμια Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα που έχει ήδη επικυρώσει η χώρα, και αδυνατεί να μας προστατέψει από τις καταστροφικές κλιματικές αλλαγές. 

Ο Μακροχρόνιος Ενεργειακός Σχεδιασμός που δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση δεν είναι αρκετά φιλόδοξος, καθώς ουσιαστικά περιγράφει μια οριακή συμμόρφωση της χώρας με τους ήδη ψηφισμένους στόχους της ΕΕ για το 2030. Για την περίοδο μετά το 2030, ο Σχεδιασμός προβλέπει ουσιαστικά πάγωμα της ανάπτυξης των ΑΠΕ, καθώς το 2040 τα ορυκτά καύσιμα θα καλύπτουν το 62% των ενεργειακών αναγκών μας ενώ η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου το 2040 θα είναι μόλις 42% (σε σχέση με το 1990) με τις μεταφορές και τα κτίρια να σημειώνουν ακόμα χαμηλότερη πρόοδο. Παράλληλα, δεν πραγματοποιείται οριστική απεξάρτηση από τον λιγνίτη, ο οποίος παραμένει στο ενεργειακό μίγμα, ενώ η κατανάλωση πετρελαίου και φυσικού αεριού δεν μειώνεται δραστικά. Σύμφωνα με τις συντηρητικές εκτιμήσεις για την εξέλιξη των τιμών CO2 που περιέχονται στον σχεδιασμό (μέση τιμή τη δεκαετία 2021-2030 στα 22,5 ευρώ ανά τόνο), μόνο η αγορά δικαιωμάτων εκπομπών από τις ελληνικές λιγνιτικές μονάδες θα στοιχίσει τουλάχιστον 5 δισ. Ευρώ για την περίοδο έως το 2030. 

Αυτό το κόστος θα κληθούν να πληρώσουν οι τελικοί καταναλωτές ενέργειας, και κυρίως τα νοικοκυριά, όπως έχει ήδη αποφασίσει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) μέσω της «ρήτρας CO2». Συνεπώς, οι Έλληνες πολίτες θα συνεχίζουν να πληρώνουν το κόστος των επιλογών ΔΕΗ και κυβέρνησης, οι οποίες αψηφώντας το δημόσιο συμφέρον επιχειρούν να διατηρήσουν στη ζωή το παρωχημένο λιγνιτικό μοντέλο ηλεκτροπαραγωγής, που καταστρέφει δημόσια υγεία, περιβάλλον και οικονομία. 

Αυτό έρχεται σε αντίθεση τόσο με την παγκόσμια προσπάθεια (αφού πολλές χώρες υιοθετούν στόχους για μηδενισμό των εκπομπών το 2050 ή νωρίτερα) όσο και με τα επιστημονικά δεδομένα (καθώς ο στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού σημαίνει μηδενισμό των εκπομπών σε παγκόσμιο επίπεδο). Το Εθνικό Σχέδιο παρουσιάζει μόνο ένα σενάριο, ενώ η μεθοδολογία δεν επεξηγείται αναλυτικά; Εναλλακτικά σενάρια θα έπρεπε να εξεταστούν για να μελετηθούν οι συνέπειες υιοθέτησης πιο φιλόδοξων κλιματικών στόχων. 

Η πρόταση των Φίλων της Φύσης είναι η άμεση στροφή της Ελλάδας προς την καθαρή ενέργεια και η εναρμόνιση με την παγκόσμια προσπάθεια με συγκεκριμένα βήματα: 

1. Σταδιακή αλλά οριστική απεξάρτηση από τον λιγνίτη έως τις αρχές της δεκαετίας του 2030 

2. Αύξηση των κονδυλίων και των κινήτρων για ενεργειακή εξοικονόμηση στα κτίρια. Τα προγράμματα ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ αποτελούν μια καλή αρχή αλλά χρειάζεται συνέχιση και επιτάχυνσή τους με διάθεση περισσότερων κεφαλαίων 

3. Συντονισμένες προσπάθειες καταπολέμησης της ενεργειακής φτώχειας που μαστίζει όλο και περισσότερα νοικοκυριά (π.χ. ενεργειακές κοινότητες, αποκεντρωμένη παραγωγή καθαρής ενέργειας, επιδοτήσεις για εγκατάσταση ΦΒ, αυτοπαραγωγή/ Net Metering) 

4. Θεσμοθέτηση κινήτρων για την διείσδυση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων (σε μορφή επιδότησης του κόστους αγοράς, χαμηλή φορολογία, σταθμοί φόρτισης κ.α.) 

5. 100% ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή έως τα μέσα της δεκαετίας του 2030, με συμμετοχή της ηλιακής, αιολικής και υδροηλεκτρικής ενέργειας καθώς και της βιομάζας 

6. Βελτίωση των δικτύων και της διασύνδεσης των νησιών με το κεντρικό σύστημα 

7. Απαγόρευση πώλησης αυτοκινήτων που καίνε πετρελαιοειδή μέχρι το 2030 (όπως έχει ήδη αποφασιστεί σε μια σειρά από Ευρωπαϊκές χώρες και πρωτεύουσες) 

8. Θεμοθέτηση στόχου για μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050 

9. Ουσιαστική υποστήριξη της μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών της χώρας(π.χ. Δυτική Μακεδονία) προς μια οικονομία μηδενικών εκπομπών. Προετοιμασία για την αντιμετώπιση της ανεργίας και άλλων τυχόν κοινωνικών προβλημάτων σε συνεργασία με την Αυτοδιοίκηση. [Πρόταση του Δημάρχου Κοζάνης και οκτώ δήμων για τη δημιουργία Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης  ΕΔΩ] 

10. Ενίσχυση της κρατικής δέσμευσης για τη προστασία των κάτοικων του ελλαδικού χώρου από τις προβλεπόμενες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (πλημμύρες, ξηρασίες, επιπτώσεις στην αγροτική παραγωγή, στο δίκτυο μεταφορών, κ.α.). Ιδιαίτερο βάρος να δοθεί στην υιοθέτηση πρακτικών κλιματικής προσαρμογής χαμηλού κόστους. 

11. Ανάπτυξη πολιτικής για ενίσχυση της ικανότητας συνεργασίας ελληνικών φορέων, επιχειρήσεων, ερευνητικών κέντρων κ.α. σε ευρωπαϊκά και παγκόσμια προγράμματα, όσον άφορα τομείς που σχετίζονται με τη κλιματική αλλαγή. 

12. Ακύρωση όλων των σχεδίων για έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων. 

Αυτοί οι στόχοι είναι φιλόδοξοι, αλλά αναγκαίοι και πλήρως ρεαλιστικοί. Η ραγδαία μείωση ή ακόμα ο μηδενισμός των εκπομπών θα ωφελήσει τη χώρα σε πολλά επίπεδα, όπως τη μείωση της εξάρτησης από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα, τη δημιουργία θέσεων εργασίας μέσα από νέες επενδύσεις σε ΑΠΕ, εξοικονόμηση και αποθήκευση ενέργειας, τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τη βελτίωση της ανθρώπινης υγείας και τη προστασία του περιβάλλοντος. 

Οι προκλήσεις της σημερινής εποχής και ιδιαίτερα η προσπάθεια αποφυγής της κλιματικής αλλαγής επιβάλλουν δραστικές αλλαγές στο ενεργειακό σύστημα, στην οικονομία, στην τεχνολογία και στη συμπεριφορά μας ως καταναλωτές. Χρειάζεται ριζική στροφή του μακροχρόνιου ενεργειακού σχεδιασμού προς τη γρήγορη ‘βιώσιμη’ μετατροπή του σημερινού ρυπογόνου μοντέλου παραγωγής, διαχείρισης και κατανάλωσης της ενέργειας, η οποία θα διασφαλίζει την μακροχρόνια ευημερία της χώρας. 

Η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και η αποφυγή της κλιματικής αλλαγής θα πρέπει να είναι ο κύριος μοχλός της ανάπτυξης μακριά από ρυπογόνες και επικίνδυνες πηγές ενέργειας. Το περιβάλλον έχει ήδη υποστεί σημαντικές βλάβες από την ανθρώπινη ανεξέλεγκτη δραστηριότητα. 

Οφείλουμε να συμπορευτούμε με χώρες που βασίζουν τον μέλλον στην πρόοδο της επιστήμης και της τεχνολογίας για μια βιώσιμη και κοινωνικά δίκαιη ανάπτυξη ώστε να μην διακινδυνεύσουν τομείς που διαφυλάσσουν το περιβάλλον και προσφέρουν ανάπτυξη σε μεγάλες κατηγορίες του πληθυσμού. 

[1]http://constructionclimatechallenge.com/2018/09/28/carbon-neutrality-coalition-net-zero-emissions-expands-19-countries/