Κωνσταντίνος Ν. Ηλιόπουλος "Αγροτική επιχειρηματικότητα και πρόσβαση στις αγορές"

[ΑΦΙΕΡΩΜΑ [3] των ΦΙΛΩΝ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece με επιλεγμένα άρθρα για την Αγροτική Παραγωγή και το Εμπόριο, τη Διατροφική Ασφάλεια και Αυτονομία/ Ανεξαρτησία | ΑΦΙΕΡΩΜΑ [2] - ΑΦΙΕΡΩΜΑ [1]]

 ----------------

 Αγροτική επιχειρηματικότητα και πρόσβαση στις αγορές

 Δρ Κωνσταντίνος Ν. Ηλιόπουλος, Ερευνητής - Διευθυντής

Ινστιτούτο Αγροτικής Οικονομίας και Κοινωνιολογίας
ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ

Τα τελευταία τριάντα χρόνια, το παγκόσμιο σύστημα παραγωγής και εμπορίας αγροτικών προϊόντων/ τροφίμων βρίσκεται σε διαδικασία δραματικής αναδιάταξης, η οποία χαρακτηρίζεται από βιομηχανοποίηση της αγροτικής παραγωγής, παγκοσμιοποίηση των αγορών, μείωση ή και κατάργηση των επιδοτήσεων και άλλων προγραμμάτων στήριξης των τιμών των αγροτικών προϊόντων, δραματικές τεχνολογικές και δημογραφικές αλλαγές καθώς και κυκλικά επαναλαμβανόμενες οικονομικές κρίσεις σε διάφορες περιοχές του πλανήτη.

Ως αποτέλεσμα αυτών των τάσεων παρατηρούμε, μεταξύ άλλων, έντονη τμηματοποίηση των αγορών, κατάργηση/συγχώνευση επιπέδων της εφοδιαστικής αλυσίδας τροφίμων, ανταγωνιστικές πιέσεις για προσθήκη επιπλέον αξίας στα διατροφικά προϊόντα, στρατηγικές συμμαχίες και συνεργασίες ως το κύριο μέσο επιβίωσης και επιτυχίας, διοργάνωση περίπλοκων καναλιών διανομής, αυξημένη ανταπόκριση των καταναλωτών στις πληροφορίες και άλλα ερεθίσματα που λαμβάνουν, ανάγκη για μείωση του κόστους των συναλλαγών και ταχεία λήψη αποφάσεων, καθώς και στενές σχέσεις των συμμετεχόντων στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Παράλληλα, και ήδη από τη δεκαετία του 1990, παρατηρούμε την οργάνωση πολυάριθμων Εναλλακτικών Μορφών Εφοδιαστικών Αλυσίδων (ΕΜΕΑ), όπως οι Βραχείες Εφοδιαστικές Αλυσίδες
(ΒΕΑ), οι τοπικές αγορές, ποικιλόμορφα δίκτυα παραγωγών-καταναλωτών κ.λπ. Όλες αυτές οι προσπάθειες αποτελούν την αντίδραση παραγωγών και καταναλωτών στα διάφορα αγρο-διατροφικά σκάνδαλα που συγκλόνισαν τον κόσμο τα τελευταία 20 έτη, και την αποφυγή της περαιτέρω συρρίκνωσης του εισοδήματος των παραγωγών, προς όφελος των παγκόσμιων εταιρικών κολοσσών. Επίσης, αποτελούν τρόπους βελτίωσης της πρόσβασης των παραγωγών στις αγορές και στήριξης των επιχειρηματικών προσπαθειών των κατοίκων των αγροτικών περιοχών. 

Η σύσταση και επιτυχής λειτουργία ΕΜΕΑ εξαρτάται, μεταξύ άλλων, από την πρόσβαση παραγωγών και καταναλωτών σε κατάλληλες υλικοτεχνικές και ηλεκτρονικές πλατφόρμες και ποικίλες άλλες υποδομές. Όπου αυτές δεν είναι διαθέσιμες, η δημιουργία ενός πυκνού δικτύου οριζόντιων και κάθετων συνεργασιών σε τοπικό επίπεδο μπορεί να δημιουργήσει τις απαραίτητες συνέργειες για την εγκατάσταση των απαραίτητων πλατφορμών και υποδομών.

Η χρήση του όρου ΒΕΑ υπονοεί ότι υπάρχουν και «μακρές εφοδιαστικές αλυσίδες» (ΜΕΑ). Όντως, ο όρος ΜΕΑ αναφέρεται στις συμβατικές αλυσίδες παραγωγής και εμπορίας τροφίμων και ποτών. Μια τέτοια απλοποιημένη μορφή ΜΕΑ παρουσιάζεται στο παρακάτω σχήμα, όπου φαίνεται και ο ρόλος μιας ΒΕΑ, μέσω της οποίας παρακάμπτονται πολλαπλοί κρίκοι της ΜΕΑ.

Οι ΕΜΕΑ περιλαμβάνουν ποικίλες μορφές παράκαμψης των μεσαζόντων από τους παραγωγούς αγροτικών προϊόντων, τροφίμων και ποτών. Για παράδειγμα, το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο LEADER, αναφέρει ότι οι ΒΕΑ υιοθετούν μία από τις παρακάτω οργανωτικές μορφές:

• Απευθείας πωλήσεις εντός της αγροτικής εκμετάλλευσης ή γενικότερα του τόπου παραγωγής, συμπεριλαμβανομένων των πωλήσεων προς τουρίστες.
• Πωλήσεις μέσω ταχυδρομικών παραγγελιών.
• Πωλήσεις μέσω του διαδικτύου.
• Κατάστημα ιδιοκτησίας των παραγωγών.
• Διανομή κατ’ οίκον.
• Πωλήσεις σε τοπικά εστιατόρια και ταβέρνες.
• Πωλήσεις απευθείας σε επιχειρήσεις.
• Πωλήσεις σε παζάρια, πανηγύρια, λαϊκές αγορές κ.λπ.
• Πωλήσεις από τον ίδιο τον παραγωγό, σε ξεχωριστό περίπτερο, εντός τοπικών σούπερ μάρκετ.

[Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου στο περιοδικό ΔΗΜΗΤΡΑ, τεύχος 13, ΕΔΩ | Επισκεφτείτε τη νέα ιστοσελίδα του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού [ΕΔΩ] | Κατεβάστε το "Εγχειρίδιο καλλιέργειας κηπευτικών ειδών για μικροκαλλιεργητές [ΕΔΩ]