«Τουρισμός χωρίς εμπόδια» μια έκδοση των Naturefriends International
Barrierefreier Tourismus für Alle | Accessible Tourism for All | Tourisme sans barrières pour tous
To 2013 κυκλοφόρησε από τους Naturefriends International η τρίγλωσση έκδοση με θέμα: Τουρισμός χωρίς εμπόδια. Η έκδοση έχει μεταφραστεί στη γλώσσα μας από τη Χριστιάνα Βλαχάκη και είναι διαθέσιμη σε απλή μορφή, όχι με τη μορφή εντύπου, σε όποιον ενδιαφέρεται.
[Η τρίγλωσση έκδοση ΕΔΩ]
Το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece, μέλος των Naturefriends International, μετά την μεγάλη αναγνωσιμότητα/ επισκεψιμότητα που είχε η προηγούμενη ανάρτηση με θέμα «Προσβάσιμος τουρισμός για όλους | Η περίπτωση των Naturefriends, της Κέρκυρας και του Ολύμπου» [ΕΔΩ] παρουσιάζει βασικά θέματα από την αυθεντική έκδοση.
Πρόλογος
· Christian Baumgartner, (ex) Secretary General Naturefriends International
· Manfred Pils, President Naturefriends International
Η Ευρώπη γερνάει! Έως το 2025 πάνω από το 20% του πληθυσμού της θα είναι άνω των 65 χρόνων. Ειδικά η αναλογία των ανθρώπων πάνω των 80 ετών θ' αυξηθεί ραγδαία. Ως τότε, οι άνθρωποι τρίτης ηλικίας θα είναι γενικά πολύ έμπειροι ταξιδιώτες και πολλοί από αυτούς θα έχουν και την οικονομική άνεση να ταξιδεύουν παρά το προχωρημένο της ηλικίας τους.
Ταυτόχρονα με τη γήρανση του πληθυσμού θα αυξάνει και ο αριθμός των ανθρώπων με κινητικές δυσκολίες, καταστάσεις που και οι δυο θέτουν νέες προκλήσεις στον τουριστικό τομέα. Η ζήτηση για “προσβάσιμα σε όλους” εστιατόρια και καταλύματα, αλλά και η οργάνωση ταξιδιών και οι υποδομές για άτομα με κινητικές δυσκολίες ή άτομα σε αμαξίδια θα υπερβεί κατά πολύ την υπάρχουσα ήδη προσφορά.
Είναι ξεκάθαρο λοιπόν πως ο όρος “τουρισμός χωρίς φραγμούς” συμπεριλαμβάνει πολλά περισσότερα από την προσβασιμότητα για ανθρώπους με κινητικές δυσκολίες. Στόχος είναι να εξασφαλιστούν ικανοποιητικές διακοπές για όλους ανεξάρτητα από το βαθμό ή το είδος δυσκολίας που έχουν. Ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι άλλο ένα θέμα το οποίο αξίζει την προσοχή μας, αλλά σ' αυτή τη φάση θ' ασχοληθούμε με το προηγούμενο θέμα ως βάση και έναρξη μιας τέτοιας συζήτησης.
Ο στόχος του παρόντος φυλλαδίου των Φίλων της Φύσης είναι να δώσει έμφαση σε παραδείγματα προς μίμηση και να ενθαρρύνει όχι μόνο μεμονωμένες ομάδες των ΦΤΦ αλλά την τουριστική βιομηχανία στο σύνολό της να υιοθετήσει αυτά τα παραδείγματα όπως και να καλέσουν τους υπευθύνους για την χάραξη Ευρωπαϊκής πολιτικής στα θέματα τουρισμού ν' ανοίξουν το δρόμο για τον Τουρισμό χωρίς φραγμούς.
Σύμφωνα με μια έκθεση που δημοσιεύθηκε το 2011 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και την Παγκόσμια Τράπεζα πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι υποφέρουν από αναπηρίες. Στην ΕΕ οι άνθρωποι αυτοί πλησιάζουν τα 50 εκατομμύρια. Εάν προσθέσουμε και τους ανθρώπους με προσωρινή αναπηρία – π.χ. μετά από χειρουργεία ή ατυχήματα ή γονείς με μωρά σε καροτσάκια - συνειδητοποιούμε πως κάθε ταξιδιώτης κάποια στιγμή της ζωής του θα κληθεί να ξεπεράσει κάποιου είδους εμπόδια. Επιπρόσθετα σ' αυτό λειτουργεί και η γήρανση του πληθυσμού της Ευρώπης. Οι ΦΤΦ δεν αποτελούν εξαίρεση – και αν ακόμα είμαστε απρόθυμοι να τ' αναγνωρίσουμε - συμβαίνουν και στα μέλη μας ασθένειες και ατυχήματα.
Όσο και εάν στις περιπλανήσεις μας και στις βαθύτερες επιθυμίες μας είναι ο κόσμος να παραμείνει ο ίδιος η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Ο αριθμός των ταξιδιωτών με περιορισμούς λόγω προβλημάτων υγείας είναι σε άνοδο. Η εξασφάλιση της προσβασιμότητας λοιπόν και στον τομέα του τουρισμού είναι κατά συνέπεια ένα καθήκον με σημαντική κοινωνική, πολιτική και οικονομική σημασία.
Ποιό είναι το πραγματικό νόημα της φράσης “Τουρισμός για όλους”;
Είναι κυρίως ένα ιδανικό αλλά και μια ιδέα ταυτόχρονα: Νέοι και ηλικιωμένοι, άνθρωποι με ή χωρίς σωματικές ή ψυχικές βλάβες έχουν δικαίωμα ν' απολαμβάνουν τον ελεύθερό τους χρόνο, να επισκέπτονται όμορφα και ενδιαφέροντα μέρη, να ταξιδεύουν.
Ο Τουρισμός χωρίς φραγμούς για όλους έχει νόημα – λαμβάνοντας υπόψη πως στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό δε σημαίνει ότι παράλληλες υποδομές πρέπει να κατασκευαστούν με τεράστιες δαπάνες- αλλά κυρίως ότι οι υπάρχουσες δομές και κυρίως οι νέες κατασκευές είναι προσβάσιμες σε όλους συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων με κινητικές και αισθητηριακές δυσκολίες/δυσλειτουργίες. Είναι περισσότερο θέμα ευαισθητοποίησης και ενσυναίσθησης στο κομμάτι του σχεδιασμού, επίσης και στον τουριστικό τομέα. Ιδίως στο τουρισμό η ενσυναίσθηση και η δημιουργικότητα πρέπει ν' αποτελούν συστατικά μέρη του. Εάν λείπει η γνώση, θα υπάρχουν πάντα ειδικοί, συχνά με κινητικές δυσκολίες οι ίδιοι, που μπορούν να συμβουλεύσουν τους σχεδιαστές.
Από Κοινού Εμπειρία
Είναι δεδομένο πως δε χρειάζεται όλα τα μέρη να είναι προσβάσιμα σε όλους. Οι χρήστες αναπηρικών αμαξιδίων δε θ' απαιτήσουν πρόσβαση σε κάθε κορυφή κάθε βουνού ή στο τελευταίο σημείο κάθε αρχαιολογικού χώρου
Ειδικά όταν πρόκειται για τουρισμό στη φύση, δεν είναι απαραίτητη η απολύτως “αυτόνομη” εμπειρία, χωρίς καμιά εξωτερική υποστήριξη. Πρόκειται κυρίως για μια από κοινού εμπειρία – άνθρωποι που έχουν χάσει και άνθρωποι που δεν έχουν χάσει την όρασή τους να κάνουν μαζί μια πεζοπορία, ομαδικές κοινές εξορμήσεις στη φύση, δράσεις που δεν έχουν στόχο την ταχύτητα ή την κατάκτηση της υψηλότερης κορυφής αλλά περισσότερο το να βιώσουν οι ευπαθείς ομάδες αυτά που μπορεί και κάποιος υγιής. Χωρίς εμπόδια δηλαδή ψυχικές εμπειρίες, με επίκεντρο σ' αυτό που όλοι μπορούν να βιώσουν. Αυτό μπορεί να σημαίνει για όσους δεν έχουν κινητικές δυσκολίες μικρότερες κατακτήσεις ή ρεκόρ, αλλά περισσότερες στιγμές έκπληξης. Ιδιαίτερα στον φυσιολατρικό τουρισμό η έμφαση οφείλεται να δίνεται στην απόλαυση και την ενσυναίσθηση του περιβάλλοντα χώρου μέσω της επαφής με άλλους ανθρώπους.
Η συμπόρευση αποτελούσε πάντα σύνθημα για τους Φίλους της Φύσης – η διάθεση να τα καταφέρουν όλοι και να μείνουν όλοι μαζί ως το τέλος. Συνεπάγεται λοιπόν πως ο “Τουρισμός χωρίς εμπόδια για όλους” και η μεταφορά του στην πράξη είναι αυτονόητα ένα θέμα που συνυπογράφουν οι ΦΤΦ.
Απολαμβάνοντας την χωρίς εμπόδια προσβασιμότητα για όλους και με τις πέντε αισθήσεις μας
Ο όρος “προσβασιμότητα” σημαίνει τελείως διαφορετικά πράγματα για τους επιστήμονες υπολογιστών και τους χρήστες αναπηρικών αμαξιδίων. Με λίγα λόγια: Η προσβασιμότητα δεν ισοδυναμεί με την παρωχημένη έννοια του “προσαρμοσμένο στις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία” το οποίο οι περισσότεροι ειδικοί στα θέματα τουρισμού το συνδέουν με κοστοβόρα μετατροπή – προσαρμογή παλαιών κτιρίων. Η προσβασιμότητα από μόνη της είναι περισσότερο συμμετοχική και δημιουργική. Οι περιπτώσεις που αναφέρονται παρακάτω σ' αυτό το φυλλάδιο αφορούν στην πλειοψηφία τους την χωρίς εμπόδια προσβασιμότητα ατόμων με κινητικές δυσκολίες για τους οποίους έχει σχεδιαστεί μια συνολική τουριστική πρόταση. Αυτό δε σημαίνει ότι θα πρέπει να παραβλέψουμε την ανάγκη να δημιουργηθούν τουριστικές προτάσεις για ανθρώπους με άλλες δυσλειτουργίες π.χ. τυφλούς, κωφούς, ή με νοητικές δυσλειτουργίες. Η περιβαλλοντική και βιωματική εκπαίδευση, που παίζει καθοριστικό ρόλο στο φυσιολατρικό τουρισμό προσφέρει ποικιλία ιδεών, καθώς όταν κανείς εισάγει παιδιά και νέους στην ανακάλυψη του φυσικού περιβάλλοντος οφείλει κανείς ν' απευθύνει έκκληση σ' όλες τις αισθήσεις τους (π.χ. την αφή ή την ακοή) καθώς και να μεταφέρει πληροφορίες και γνώση με απτή γλώσσα. Αυτό που μετρά κυρίως είναι η φαντασία, η ενσυναίσθηση και η δημιουργικότητα περισσότερο από μια απλή επιχορήγηση. Ένα εξαιρετικό παράδειγμα επιβεβαίωσης αυτού υπάρχει στο περιβαλλοντικό Πάρκο Menz
(Ruppiner Seenland)
Παροχές για την απρόσκοπτη πρόσβαση (πρόσβαση χωρίς εμπόδια)
Φυσικά και κάθε φορά που γίνεται μια νέα επένδυση σε υποδομές θα πρέπει να υπάρχει στο σχεδιασμό η φροντίδα για προσβασιμότητα χωρίς εμπόδια για όλους. Ποιός χρειάζεται διακοσμητικά σκαλιά ή επίπεδα στην είσοδο ενός χώρου, όταν πραγματικά η πλειοψηφία των αρτιμελών επισκεπτών δεν τα παρατηρεί καν, ενώ για άλλους είναι εμπόδια ακόμα και ανυπέρβλητα; Όταν είναι ιδιαίτερα κοστοβόρα η μετατροπή ενός κτιρίου συνολικά, μόνο μια ράμπα μπορεί να βοηθήσει έστω στην πρόσβαση στην κύρια είσοδο ενός χώρου και να αποτελέσει το πρώτο βήμα προσβασιμότητας. Τόσο στον τουρισμό όσο και στην οργάνωση δραστηριοτήτων για τον ελεύθερο χρόνο των ανθρώπων είναι ουσιαστικό και μεγάλης αξίας ένα κατάλυμα με πρόσβαση σε όλους χωρίς εμπόδια, αλλά δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας, καθώς κανένας δεν πάει διακοπές μόνο για να μείνει σ' ένα ξενοδοχείο.
Έμπνευση για τις ομάδες των Φίλων της Φύσης
Τα παραδείγματα που παρουσιάζονται σ' αυτό το φυλλάδιο δείχνουν ότι υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι με τους οποίους η πρόσβαση στον τουρισμό και τις δραστηριότητες αναψυχής μπορούν να υπάρξουν με όσο το δυνατό λιγότερα εμπόδια. Ο τρόπος με τον οποίο ο τουρισμός μπορεί να καταστεί χωρίς εμπόδια, χωρίς μεγάλη προσπάθεια και με χαμηλό σχετικά κόστος επισημαίνεται με αρκετές από τις παρακάτω πρωτοβουλίες των Φίλων της Φύσης.
Στόχος είναι να χρησιμεύσουν σαν πρότυπα, σαν έμπνευση και κίνητρο για τους ακτιβιστές – μέλη των Φίλων της Φύσης, αλλά και τους ειδικούς του τουρισμού. Κάθε τύπου αντιγραφή είναι ευπρόσδεκτη!
Είναι κρίμα πως τα παραδείγματα που συχνά αναφέρονται τονίζουν επίσης και κάποια ανυπέρβλητα όρια. Σ' ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από την έλλειψη προσβασιμότητας, ακόμα και εξειδικευμένοι ειδικοί στον τουρισμό για όλους και ακτιβιστές των ΦΤΦ δυσκολεύονται να οργανώσουν δραστηριότητες αναψυχής προσβάσιμες σ' όλους. Αυτό δυσκολεύει τα πράγματα δεν τα καθιστά όμως και ανέφικτα. Κομβικό σημείο είναι η λεπτομερής προετοιμασία καθώς και η παροχή αξιόπιστων πληροφοριών τόσο προς τους ταξιδιώτες όσο και προς τους οργανωτές/σχεδιαστές ταξιδιωτικών εξορμήσεων. Πρωτοβουλίες όπως το Wheelmap (χάρτης χώρου προσβάσιμος σε αμαξίδια), κυρίως προσδίδουν κύρος (καθώς πληροφορούν για την ολική, μερική ή μη προσβασιμότητα αμαξιδίων σ' ένα χώρο). Το παραπάνω δεν είναι δεδομένο καθώς ακόμα και οι υπεύθυνοι εστιατορίων, μπαρ κλπ δεν έχουν επίγνωση πως δυνητικοί πελάτες τους δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σ' αυτά. Ακόμα και άτομα με υπεύθυνες πολιτικές θέσεις αγνοούν συχνά ότι το γραφείο τους δεν είναι προσβάσιμο σε όλους. Μερικές φορές αρκεί κανείς να επιστήσει απλά την προσοχή στο πρόβλημα προκειμένου να υπάρξουν βελτιώσεις.
*****************
Στη συνέχεια παρουσιάζονται καλές πρακτικές «προσβάσιμου τουρισμού» από διάφορες χώρες και καταλύματα των Naturefriends στην Ευρώπη. Από τις καλές πρακτικές επιλέγουμε
Πράσινο Βερολίνο: “Χωρίς Εμπόδια” συναντήσεις με τη φύση σε αστικό περιβάλλον
Επαφή με τη φύση σε μια μεγάλη πόλη; Κι όμως αυτό μπορείτε να το βρείτε στο Βερολίνο.
Η γερμανική πρωτεύουσα μπορεί να καυχιέται για τον πλούτο της σε πράσινες “οάσεις” εντός του αστικού ιστού, όπου συνυπάρχουν αρμονικά η φύση και ο πολιτισμός. Στις μεγάλες πόλεις η επαφή με τη φύση (συμπεριλαμβανομένων και των ανθρώπινων σχεδιαστικών παρεμβάσεων, δηλαδή τα πάρκα και τους κήπους) είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους κατοίκους τους. Ο κήπος Britzer είναι γνωστός ως το ομορφότερο πάρκο του Βερολίνου. Αυτό που δεν είναι τόσο γνωστό είναι ότι έχει σχεδιαστεί και λειτουργεί έτσι ώστε να είναι πλήρως προσβάσιμος σε άτομα με περιορισμένη κινητικότητα αλλά και σε τυφλούς. Η προσβασιμότητα σε όλους αποτελεί πρωταρχικό στόχο της εταιρείας “Πράσινο Βερολίνο” η οποία ανήκει στο Δήμο της πόλης και η οποία είναι υπεύθυνη για τη συντήρηση αυτού αλλά και άλλων πέντε καινοτόμων πάρκων της μητρόπολης και η οποία είναι επίσης υπεύθυνη για την οργάνωση της Διεθνούς Έκθεσης Κήπων (Internationale Gartenschau – IGA) το 2017.
Ο διάσημος γερμανικός φορέας “Κήποι του κόσμου” (Gärten der Welt) θα λάβει επίσης μέρος στην έκθεση. Σημειωτέον πως το πρώτο βραβείο του “Βερολίνο χωρίς Εμπόδια” ( “Berlin Barrierefrei”) δόθηκε στους “Κήπους του Κόσμου” ήδη από το 2005. Και στους εννέα θεματικούς κήπους που σχεδίασε και υλοποίησε λήφθηκαν υπόψη οι ανάγκες ατόμων με αναπηρία. Δίνεται ακόμα και η δυνατότητα στους επισκέπτες να κάνουν κράτηση προσφερόμενων υπηρεσιών συνοδείας ατόμων με προβλήματα όρασης αλλά και ατόμων σε αναπηρικά αμαξίδια.
Για το φορέα “Πράσινο Βερολίνο” είναι θέμα αρχής να λαμβάνουν υπόψη τους τις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία σε κάθε νέο κτίριο που κατασκευάζουν, αλλά και να αποδεικνύουν πως είναι δυνατό ν' ανταποκρίνονται στις παραπάνω ανάγκες “ χωρίς επιπρόσθετη προσπάθεια ή κόστος”. Αυτό συνεπάγεται δυνατότητα πρόσβασης αναπηρικών αμαξιδίων σ' όσο το δυνατό περισσότερα μέρη ενός κτιρίου, αλλά και σήμανση με συστήματα αφής για τυφλούς ή άτομα με περιορισμένη όραση. Επίσης εγκαθίστανται ηχητικά συστήματα και σήματα για να δείχνουν διαδρομές, αλλά και για να διεγείρουν την περιέργεια των επισκεπτών.
Επιπλέον το “Πράσινο Βερολίνο” γνωρίζει καλά την αντίφαση ανάμεσα στο σχεδιασμό “χωρίς εμπόδια” και την εξατομικευμένη εμπειρία, γι' αυτό και προσπαθεί ν' αφήνει στη διακριτική ευχέρεια του κάθε επισκέπτη να επιλέξει τη δική του εναλλακτική. Σκαλιά και ανελκυστήρες οφείλουν να καταλήγουν στο ίδιο σημείο. Αυτοί που αισθάνονται ικανοί να καταβάλλουν κάποια επιπλέον προσπάθεια θα πρέπει να τους δίνεται η δυνατότητα να το πράξουν, όσοι όμως είναι σωματικά πιο αδύναμοι θα βρουν ευκολότερους δρόμους πρόσβασης στα πάρκα του “Πράσινου Βερολίνου”.
Ας γυρίσουμε όμως πίσω στο πάρκο Britzer, μια αγαπημένη τοποθεσία για πολλούς Βερολινέζους. Για τους ηλικιωμένους επισκέπτες ή για άτομα κάθε ηλικίας με κινητικές δυσλειτουργίες διατίθενται δωρεάν αναπηρικά αμαξίδια για όσο διάστημα παραμένει κανείς στο χώρο του πάρκου. Επίσης έχει τοποθετηθεί ένα σύστημα καθοδήγησης τυφλών με τη συνδρομή μιας ομάδας αυτοβοήθειας. Όσο για το άρωμα των λουλουδιών αυτό μπορούν να το απολαύσουν όλοι...
INFO www.gruen-berlin.de | www.britzer-garten.de
[Φωτ. ΠΗΓΗ]
Το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece θα συνεχίσει να προβάλλει καλές πρακτικές για τον τουρισμό και ειδικότερα για τον «τουρισμό χωρίς εμπόδια» και θα επιδιώξει συνεργασίες για την ευρύτερη διάδοσή του και στη χώρα μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου